انقلاب و اقتصاد دیجیتال | Digital Economy

لغت دیجیتال دیزاین فقط یکی از ترکیب هاییِ که با کلمه دیجیتال به کار میره؛ انقلاب دیجیتالی یا اقتصاد دیجیتالی(Digital Economy)از جمله اصطلاحاتی هستن که طی دهه‌ی اخیر، به شکلی گسترده رواج یافته و به این علت که بر سر تعریف آن هم، اتفاق‌نظر وجود ندارد، تقریباً به جای هر واژه‌ی مرتبط با تکنولوژی به کار می‌رود. از افزایش فروش موبایل تا رشد مصرف ترافیک اینترنتی، از بررسی تعداد سایت‌های فعال تا تعداد پلتفرم های دیجیتال، همگی زیر عنوان توسعه اقتصاد دیجیتال مورد بحث قرار می‌گیرند، 

اقتصاد دیجیتالی (Digital Economy)

تقریباً همه‌ی منابع، بر این نکته اتفاق نظر دارند که نخستین کاربرد جدی اصطلاح اقتصاد دیجیتال به کتاب اقتصاد دیجیتال یا Digital Economy نوشته‌ی دان تاپسکات بازمی‌گردد. او در سال ۱۹۹۵ کتاب اقتصاد دیجیتال را تالیف و در ۱۹۹۶ آن منتشر کرد. اگر بخواهید بر اساس حرف‌های تاپسکات در کتاب اقتصاد دیجیتال در مورد اقتصاد دیجیتال صحبت کنید، بدنیست به این پارگراف از کتابش که براتون میخونم توجه داشته باشید:

“ظاهراً اقتصاد جدیدی شکل گرفته است. در این اقتصاد، کسب و کارها از فناوری اطلاعات استفاده می‌کنند. فناوری اطلاعات هم به عملیات آنها کمک می‌کند و هم زمینه‌ای برای رشد آنها فراهم می‌کند. ضمن اینکه کسب و کارها، بهتر و سریع‌تر به یکدیگر متصل می‌شوند. به این اقتصاد جدید، اقتصاد دیجیتال یا Digital Economy می‌گوییم”

نیکلاس نگروپون بنیان‌گذار لابراتوار رسانه دانشگاه MIT هم، تقریباً همزمان با تاپسکات، کتابی تحت عنوان Being Digital منتشر کرد و در آن این اقتصاد جدید را با یک جمله‌ی ساده اما مهم توصیف کرد: “جهان جدید، جهانی است که در آن، بیت‌ها جای اتم‌ها را گرفته‌اند”  او اقتصاد دیجیتال را چهارمین موج بزرگ صنعتی شدن جهان می‌داند.

انقلاب دیجیتالی (Digital Revolution)

انقلاب در معنی ابتدایی و کلی تبدیل از وضعیتی به وضع دیگر است و انقلاب دیجیتال نیز دگرگونی و تبدیل‌شدن یک حالت به حالتی دیگری است که عامل آن تکنولوژی‌های دیجیتال است؛ یکی از کج‌فهمی‌های رایج که درباره انقلاب دیجیتال وجود دارد، معادل دانستن دیجیتال با فناوری اطلاعات است. در این نگاه غلط، افراد هر چه در مورد فناوری اطلاعات می‌دانند و درگذشته انجام داده‌اند را با همان دیدگاه و رویکرد، برای دیجیتال تجویز می‌کنند؛ کلاوس شواب، در کتاب خود تحت عنوان انقلاب صنعتی چهارم (The fourth industrial revolution) که در سال ۲۰۱۶ منتشر شد، نگاه متفاوت و عمیق‌تری به اقتصاد دیجیتال دارد؛شواب برای اینکه اقتصاد دیجیتالی را به عنوان چهارمین انقلاب صنعتی معرفی کند، ابتدا سه انقلاب قبلی را به صورت بسیار مختصر مرور می‌کند:

 انقلاب صنعتی اول

این انقلاب در قرن‌های هجدهم و نوزدهم (حدوداً بین سال‌های ۱۷۶۰ تا ۱۸۴۰) شکل گرفت. ساخت راه آهن و اختراع موتور بخار را نماد‌ها و محرک‌های اصلی این اولین انقلاب صنعتی می‌دانند؛ با موج اول انقلاب صنعتی، کارخانه‌ها شکل گرفتند و نیروی مکانیکی به کمک نیروی انسانی آمد تا حجم تولید، افزایش یابد. که در مورد این انقلاب در اپیزود بعدی که معرفی رشته ایندوستریال دیزاینه بیشتر صحبت میکنیم

 انقلاب صنعتی دوم

موج دوم انقلاب صنعتی، در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به وجود آمد؛ اختراع برق، اختراع روش تولید انبوه، درک مفهوم خط تولید و تقسیم کار، کارخانه‌های امروزی را به وجود آوردند؛ عموم مردم، وقتی از صنعت حرف می‌زنند، معمولاً‌ دستاوردهای انقلاب صنعتی دوم را در ذهن دارند.

 انقلاب صنعتی سوم (انقلاب دیجیتال)

این انقلاب را می‌توان انقلاب دیجیتال یا انقلاب کامپیوترها نامید؛ جریانی که با اختراع نیمه رساناها و ارزان شدن هزینه‌ی تولید و کاهش ابعاد ترانزیستورها و ساخت کامپیوترها شکل گرفت و بعداً با کوچک‌تر شدن کامپیوترها و به وجود آمدن اینترنت و اختراع موبایل، رشد کرد.

 انقلاب صنعتی چهارم (اقتصاد دیجیتال)

پس از توسعه‌ی ابزارهای دیجیتال و فراگیر شدن آثار انقلاب دیجیتال، موج دیگری آغاز شد که آن را می‌توان انقلاب صنعتی چهارم یا اقتصاد دیجیتال نامید؛ کلاوس شواب، برخی از روندهایی را که موجب شکل گیری و توسعه اقتصاد دیجیتال شد به شرح زیر فهرست می‌کند:

•   ارزان شدن و فراگیر شدن موبایل – در حدی که از حالت یک ابزار کمکی، به وسیله‌ای فردی و ضروری تبدیل شد.
•   سنسور‌ها – از همه‌ی انواع آن – کوچک‌تر و ارزان‌تر شدند و می‌شد روی انسان‌ها و وسایل آنها انواع گیرنده‌ها و حس‌گر‌ها را نصب کرد.
• هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در حدی رشد کرد که استفاده از آن در کاربردهای متعارف هم، توجیه اقتصادی پیدا کرد.

شواب توضیح می‌دهد که اگر چه در ظاهر بسیاری از این دستاوردها و روند‌ها از قبل وجود داشتند، اما ظهور و بروز سه ویژگی باعث شد که اقتصاد دیجیتال متولد شود و رشد کند:

• سرعت پیشرفت و عرضه‌ی محصولات و اختراعات جدید، ناگهان سیری صعودی پیدا کرد.
• دسترسی به تکنولوژی از یک حوزه‌ی جغرافیایی یا یک طبقه اجتماعی خاص فراتر رفت.
• تکنولوژی، به جای اینکه مانند گذشته، ابزاری در خدمت سیستم‌ها باشد، خود خالق سیستم‌های جدیدی شد.

کلاوس شواب در اینجا حرف اندرو مکافی را نقل و تایید می‌کند که:
” حق داریم دوره‌ی جدید را دومین عصر ماشینی شدن (Second Machine Age) بنامیم.” 

تفاوت اقتصاد و انقلاب دیجیتالی