محصول چیست؟ | انواع محصول

همونطور که پیشتر گفتیم دیزاینر راه‌حل و ایده خودش رو باید در قالب یک محصول ارائه کنه.  و در این درس قرارِ به این سوال جواب بدیم که محصول چیست و انواع محصول به چه شکل هستن؟ در صورتی که شاید بصورت ناخودآگاه ما فرض کنیم که میدونیم محصول چیه. این همه محصول  دور و برمان ریخته و احتمالا همه به تجربه می‌دانیم که محصول  یعنی چه! از نقطه نظر یک کاربر شاید همین مقدار کافی باشد، اما از نگاه سازمانی که قصد تولید محصولی رو داره،، نیاز به داشتن یک تعریف روشن و شفاف از محصول  حس می‌شه. در گذشته، عبارت محصـول فقط برای محصولات مادی، فیزیکی ، کاربرد داشت؛  اما امروزه، وقتی از طراحی محصول صحبت می‌کنیم، منظور ما بسیار گسترده تر از گذشته است و طراحی محصولاتی  مثل وب سایت ها و اپلکیشن ها، ماشین آلات و محصولات دیجیتالی رو هم شامل می‌شه؛ همین پیچیدگی ها باعث شد که من بخوام یک مقاله رو به این بحث اختصاص بدم؛ چون وقتی داریم خیلی دقیق راجع به یک مبحث صحبت میکنیم لازمه تمامی ابعاد و ویژگی های اون رو بشناسیم.

به عنوان یک مدیر محصول، دانستن این که محصول چه چیزی هست و چه چیزی نیست، روی محدوده‌ی کار شما تاثیر می‌گذارد. وقتی محدوده‌ی «محصول» مشخص باشد، محدوده‌ی فعالیت‌های «مدیر» آن هم مشخص می‌شود. از طرف دیگر، وقتی تعریف محصول در یک سازمان شفاف و مشخص باشد، انتظارات از تیم محصول و مدیر محصول به عنوان پاسخ‌گوی نهایی محصول، روشن و معقول می‌شود.

وقتی از کسی که در یک فروشگاه کار  می ­کنه بپرسیم محصول چیه، حتما جواب های متنوعی می­گیریم و نکته مشترک همشون اینه که اون آدم ها می ­دونن محصول چی هست و حتی از سوال ما تعجب می­ کنن. ولی وقتی حرف از محصول در کسب و کار های اینتنرتی زده می­ شه، داستان یکم متفاوته؛ همانطور که اشاره شد دیزاین محصول به عنوان یک فعل  به معنای فرآیند خلق یک محصول برای فروش به مشتریان و کسب درآمده، اما به عنوان یک مفهوم به معنای یک محصول فیزیکی فقط نیست، تا میگم محصول احتمالا ذهن خیالیا تون به محصولاتی که تو قفسه ها مغازه ها چیده میشن میره اما نه ، بذارید اول به یک تعریف مشترک از محصول برسیم و بعد بریم سراغ ادامه بحث.

محصول “Product”چیست؟

بر خلاف محصول یک کارخانه، محصولات دیجیتال عموما شکل ملموسی ندارند و از جنس خدمتی غیر ملموس هستند. مثل یک فروشگاه آنلاین، که به ما امکان بررسی، انتخاب و خرید آنلاین کالا را می‌دهد یا یک اپلیکیشن تقویم، که به ما کمک می‌کند برنامه زمانی‌ منظمی داشته باشیم. در مدرسه دیزاین به کالایی که در اون خدمت و سرویسی نهفته باشه و به نحوی کار رو برای کاربرانش راحت تر از قبل کنه و سرویسی رو به اونا ارائه بده می‌گیم محصول.

محصول عبارت است از چیزی که برای توجه، خرید، بکارگرفتن یا مصرف  به بازار عرضه شود، همچنین محصول می تواند شامل یک شیء فیزیکی، خدمت، مکان، سازمان و حتی یک ایده یا فکر باشد. و هر محصول باید شامل ویژگی های بخصوصی مثل مدل، نام، بسته بندی، کیفیت و عملکرد منحصربفردباشد.

دیزاین محصول به معنای شناخت بازار و طراحی  خدماتی که کمبودشون در بازار احساس می‌شه اس، فرقی نداره شما یک برنامه نویس هستید یا یک معمار یا کسی که لباس می‌دوزه! تمامی دیزاینرها در حال خلق محصول هستند، محصول برنامه نویس نرم افزارشه،  محصوله معمار بنا یی که می‌سازه اس،  محصول خیاط لباسی که می‌دوزه و …

این یک تعریف کلی هستش و من در ادامه می‌خوام این پروداکت رو توش ریز بشم و دقیقا ببینم این محصول چیه- و چند نوع محصول میتونیم داشته باشیم اما بذارید اول با چندتا واژه جدید آشنا بشیم:

•  Commodity :  به کالاییی میگیم که هیچ کار خاصی روی اون انجام نشده. مثل گندم.سبزی
• Goods : م کالاییِ که روی آن کار انجام شده. مثل آرد حاصل از گندم.
• Product: محصولی (Goods) که همراه با سرویس و خدمات می باشد:     
  نتیجه:
          Product= Goods + Services

پس پروداکت در  ترکیبی از یک کالا و سرویسه – در واقعGoods جنبه فیزیکی وServices جنبه نهفته محصوله و باز هرکدوم از این کلمات  انواع مختلفی دارن که هرچی توشون ریز تر بشیم بیشتر درک می‌کنیم معنای محصول و انواع مختلفی از محصول که می‌تونه وجود داشته باشه رو؛ در اینجا بازارگذار یا صنعتگر باید بر مبنای ویژگی های محصول، محصول خودش رو طبقه بندی کنه، از نگاه صنعت ما می‌تونیم محصولات رو به سه دسته کلی تقسیم بندی کنیم:

• محصولات بادوام،محصولات مصرفی یا بی دوام،محصولات خدماتی
• محصولات بادوام : نظیر یخچال، ماشین آلات و لباس که دارای عمر مصرف طولانی هستند. این قبیل چیزها دارای حاشیه سود بیشتری بوده و در اغلب موارد، به توجه بعد از فروش نیاز دارند.
• محصولات مصرفی : کالاهایی هستند که یک یا چند بار مصرف می شوند؛ مثل نوشابه، نمک، صابون، شامپو و غیره. ویژگی های این قبیل کالاها این است که باید خیلی آسان به مصرف کننده عرضه شود. حاشیه سودشان پایین بوده و معمولا به تبلیغات نیاز دارند.
• محصولات خدماتی رو هم جلوتر توضیح میدم.

انواع محصول

حالا و با توجه به این توضیحات، از نگاه طراحی دیزاین محور ما توی مدرسه دیزاین محصولات رو به 6 دسته کلی تقسیم میکنیم تا بتونیم عمیق تر راجع بهشون صحبت کنیم:

1. محصول نوع یک ( محصول فیزیکال)
2. محصول نوع دو ( محصول خدماتی)
3. محصول نوع سه (محصول دیجیتال)
4. محصول نوع چهار (محصولات برای ادغام)
5. محصول نوع پنج (محصولات با ماهیت پلتفرم)
6. محصول نوع شش (محصولات چند منظوره)

در ادامه این 6 مورد رو بیشتر توضیح میدم با من همراه باشید.

جمع بندی

خب پس یادگرفتیم  پروداکت در  ترکیبی از یک کالا و سرویسه، در واقع Goods جنبه فیزیکی و Services جنبه نهفته محصوله و هر محصول رو میشه در دسته بندی های خاصی قرار داد – ممکنه یک محصول در هر 6 دسته هم جابگیره – اما یادتون نره مهم ترین ویژگی یک محصول که تفکر دیزاین پشتشه؛ به عنوان مثال:

• وقتی می‌گوییم این وبسایت «طراحی خوبی» دارد، ممکن است از نظر قابلیت‌ها و ویژگی‌ها و هسته‌ی اصلی هیچ فرقی با یک سایت دیگر نداشته باشد، اما شما در کار کردن با این سایت، احساس کنید «ویژگی این سایت»، «دسترسی ساده و سریع به اطلاعات» است.
• یا کسی که طراحی یک ساختمان را بر عهده می‌گیرد، الزاماً آجر اضافه‌ای در آن مصرف نخواهد کرد. ممکن است آن ساختمان را به ساختمان «دوست‌داشتنی‌تر» تبدیل کند و این «ویژگی» را به ساختمان بیفزاید که خب طراحی و متد های اون رو در فصل‌های آینده بهش می‌پردازیم؛

تکرار یک نکته مهم:

دیزاینر کسیِ که بتونه  ایده خودش  رو در قالب یک محصول ارائه ‌کنه و اولین نکته مهم برای ادامه بحثم اینه که  درک کنیم دیزاین محصول در وهله اول برای خودمون نیست و برای کاربر های ماست؛
 دیزاین محصول یک فرآیند انسان محوره و دیزاینر باید بتونه با نیازها و خواست‌های انسانی همراه و هم‌قدم بشه و از اونجا که نیازهای انسان‌ها مدام درحال تغییر و تحوله، هیچ‌وقت یک دیزاین کامل و عالی برای تمامی دوران‌ها وجود نداره؛ این نکته همون چیزیه که فرآیند دیزاین رو کمی پیچیده می‌کنه، اما لازمه این رو بهتون بگم شما در انتهای این مسیر ممکنه ایده یک استارت آپ و کسب کار جدید و یا ایده یک محصول جدید به ذهنتون برسه، ازتون میخوام از همین اول با خودتون رو راست باشید و بدونید :

برای چی و برای کی میخواید دیزاین ‌کنید؟
به چه مقدار کسب درآمد فکر می‌کنید؟
اصن هدفتون از دیزاین پوله یا شهرت یا مدیر یک شرکت شدن؟ شما باید بدونید برای چی دارید کار میکنید این مسله خیلی مهمه و تاثیراتش رو در محصول شما به وضوح نشون خواهد داد در آینده، اگر این هدف گذاری ها رو بکنید می‌تونید دقیقا بفهمید چه محصولی مناسب تیپ شخصیتی شماس؛ زندگی ایده‌آل شما وجود ندارد و در هیچ‌جا منتظرتان نیست. هیچ‌کس هم نمی‌داند آن زندگی ایده‌آل چیست و چگونه باید باشد. درست همان‌طور که هیچ کسب و کاری نمی‌داند، محصول ایده‌آل چیست و دقیقاً چه ویژگی‌هایی دارد؟