برنامه کاربردی مسیردیزاینر

و مطالب آن برای چه کسانی مفید است؟

بسیاری از افراد از مـا مـی‌پرسند که شما چه‌کاره هستید و شغل شما چیه؟ بعضی از ما می‌گیم «دیزاینر» بعضی دیگر می‌گیم «طراح محصول»، بعضی «طراح» و… در هرکدوم از این حــالت‌ها، سـوالات دیـگه‌ای برای مخاطب بوجود می‌آره که دقیـقا چه‌کاری انجام ‌می‌دیم؟! جواب به این سوال “شغل‌ت چیه؟” شاید برای یک کارمند راحت باشه، اما برای دیزاینر راحت نیست چون «اساسـاً دیزاینـر کسـیِ که همـه‌چیـز رو از عینـک دیزایـن می‌بینـه » اما خب مطمئنن وقتی طرف یک سوال ساده از ما می‌کنه که «شغلت چیه؟ » توقع نداره ما همچین جواب فلسفی بهش بدیم ( B ! در این صفحه و بطور کلی تر در این سلسله مطالب که در 5 سطح تنظیم شده‌ان، می‌خوایم با این مسیر شغل‌ی و زندگی بیشتر آشنا بشیم

ما در زمان تدوین طرح اولیه‌ی این برنامه کاربردی، 3 گروه مخاطب را (به ترتیب اولویت) در نظر گرفته‌ایم:

1. گروه اول: افرادی که علاقه‌مند به دیزاین، طراحی محصول و حل مسئله هستند و قصد دارند از این راه کسب درآمد کنند.
2. گروه دوم: کسانی که قرار است در محیط کسب و کار ، در موقعیت یک طراح، مدیر، استراتژیست و یا توسعه‌دهنده محصول فعالیت کنند.
3. گروه سوم: مدیران و سرپرستانی که شاید حوزه‌ی کاری آنها فراتر از بحث طراحی محصول باشد، اما  ترجیح می‌دهند زبان مشترکی با فعالان حوزه دیزاین در سازمان خود (یا شرکتهای پیمانکار) داشته باشند  و مطمئن شوند که برنامه ها و استراتژی‌هایی که برای تولید محصول تدوین و اجرا می‌شود، با خواسته های آنها هم‌راستا است.

کلمه دیزاینر رو در اشاره به افرادی به کار می‌برم که بتونه برای حل مسائل انسانی راه‌حل ارائه کند، راه‌حلی در کالبد یک محصول. یعنی در هرکجا که شما نام دیزاینر رو می‌شنوید می‌تونید فورا این سوال رو در ذهنتان از خود بپرسید که این شخص چه محصولی را طراحی و تولید کرده؟

از طرفی در گذشته، عبارت Product / محصول فقط برای محصولات فیزیکال و چیزهایی که می‌تونستید در قفسه‌ی فروشگاه‌ها پیدا کنید، کاربرد داشت، اما امروزه، وقتی از محصول صحبت می‌کنیم، منظور ما بسیار گسترده تر از گذشته است و طراحی محصولاتی مثل وب سایت ها و اپلکیشن ها، خودرو ها و محصولات دیجیتالی رو هم شامل می‌شــه. این سلسله درس ها در راستای ایجاد فصل مشترکی برای طراحی و توسعه محصول در تمامی صنایع دیزاین، گام برمی‌دارد.

چرادیزاین و چرادیزاینر شدن؟

زمانی گفتن اینکه تو هنرمند، مهندس، نقاش یا گرافیست هستی، خوشایند، و زمانی دیگر ناخوشایند بود و در مقابل، گفتنِ اینکه من هنرمند، گرافیست یا طراح هستم، سخت و بعضا دوست‌نداشتنی بود، این حس‌ها برای افراد مختلف و در موقعیت‌های جغرافیایی متفاوت، یکسان نبود اما غالب جامعه در مقابل شنیدن «من طراحِ فلان» هستم واکنش مثبتی نشان نمی‌دادند و یا اصلا متوجه نمیشدند که شما دقیقا مشغول به چه کاری هستید؛ این نگاه به مرور باعث شد بسیاری از طراحان به مخفی کردن تخصص خود بپردازند و تلاش کنند نزدیکترین تخصص تعریف‌شده و پذیرفته در عرف جامعه را به عنوان معرف شغل خود برگزینند، مثل طراحان دکوراسیون که به واسطه معماری معرفی می‌شدند، و یا طراحان صنعتی که به دلیل وجود واژه «صنعتی» با مهندسان مکانیک اشتباه گرفته شدند.

تعریف دیزاین در جوامع گوناگون و از زوایای مختلف، متفاوتِ اما اگر بخوام به نقطه آغاز برگردم، واژه «دیزاین» دیر زمانی نیست که وارد دایره واژگان آموزشگاه‌ها، صنایع و فرهنگ زبان فارسی شده؛ البته جلوتر راجع به مفهوم گسترده کلمه دیزاین و دیزاینر صحبت می‌کنم، اما بدونید برای دیزاینـر شدن باید با این مفهـوم زندگـی کرد! دیزاینر شدن از یک طرز فکر دیزاینری نشعت می‌گیره و یک لایف استایل دیزاینری رو می‌سازه، لایف‌استایلی که در خودش:

ایده‌پردازی و خلاقیت داره، 
پویایی و تفکر توسعه داره، 
طراحی و مهندسی داره، 
دیسپلین و برنامه ریزی داره، 
مدیریت و کارآفرینیی داره،
و کارگری و خاک‌خوری  هم داره، حرفم اینه که نمی‌شه به یک کلمه یا تعریف یک شغل خلاصه اش کرد؛ بهتره بگیم “دیزاین فرآیندیست از ایده تا محصول” چون امروزه ارائه تعریفی کلان از دیزاین، بسیار گویاتر از تعریف زیرشاخه های اونِ چرا که تغییرات بسیار سریع، و شاخه های جدیدِ بسیاری در حال تولد هستند؛ طراحی وسایل نقلیه، طراحی لوازم جانبی مُد و طراحی مبلمان، فقط بعضی از شاخه های منشعب از دیزاین هستند که مسلما نمی‌شه به این وضوح بین اونها خط کشی کرد، چرا که همین عناوین بعضا از شاخه های دیگر زمینه های طراحی نیز محسوب می شن…

از طرفی در گذشته، عبارت Product / محصول فقط برای محصولات مادی و چیزهایی که می‌تونستید در قفسه‌ی فروشگاه‌ها پیدا کنید، کاربرد داشت، اما امروزه، وقتی از محصول صحبت می‌کنیم، منظور ما بسیار گسترده تر از گذشته است و طراحی محصولاتی  مثل وب سایت ها و اپلکیشن ها، خودرو ها و محصولات دیجیتالی رو هم شامل می‌شــه، محصول می تواند شامل یک شیء فیزیکی، خدمت، مکان، سازمان و حتی یک ایده یا فکر باشه!

 اونچیزی که امروزه سخته ساخت محصول نوآورانه نیست! اونچیزی که سخته اینه که بفهمیم مردم واقعا چطور زندگی می‌کنن و علائق و نیاز های اونها چیه؟  اونچیزی که براستی سخته فهمیدن این موضوعه که چه چیزی برای مردم معنا داره که براش حاضرن هزینه کنن و پول خرج کنن؟موضوع دیزاین همینه ! اینکه یاد بگیریم چه چیزی زندگی مردم رو بهتر و معنا دار تر و راحت تر از چیزی که هست می‌کنه؟ بدترین اتفاقــی که می‌تونه بر سر محصولی بیفته اینه که از کارکرد اصلی خودش جدا بشه و به مقوله‌ای تزئینی و بی‌خاصیت بدل بشه، که امروزه همچین محصولاتی در سطح بازار و در قفسه های فروشگاه بسیار به چشم می‌خورن! محصولاتی که بدون در نظر گرفتن اصول اولیه طراحی دیزاین شدن و ذره ای به تجربه‌کاربری مصرف کننده ها اهمیتی ندادن و جاشون هم دقیقا تا ابد همونجاس، قفسه فروشگاه‌ها!

چرا این سلسله درس‌ها مهم هستند؟

تولید هر محصولی بدون داشتن یک نقشه راه و به کار بستن اصول طراحی هر قدر هم که ایده محصول ، بدیع و خلاقانه باشه ، در رقابت با محصولات رقیب خودش در بازارهای تجاری محکوم به شکست خواهد بود و به این جهت امروزه  استفاده از یک طراح مجرب و یا یک تیم طراحی کارآزموده برای دیزاین محصول ، به شاه کلید ورود به بالاترین درجات رقابت تجاری محصولات تبدیل شده و شرکت ها برای داشتن یک دیزاینر خلاق و خوش ذوق سرُ دست می‌شکنن؛ ما می‌خوایم طراحی محصول رو طوری یاد بگیریم که هم خودمون از محصول مون راضی باشیم، هم سرمایه گذارن پروژه و هم مصرف کننده هایی که از محصول ما استفاده می‌کنن و ذی نفع اون هستند.

درباره شغل‌های مدیر، طراح، توسعه دهنده و استراتژیست محصول

بین یک محصول و یک کسب و کار در بسیاری از جنبه‌ها ارتباط وجود دارد؛ محصول‌ها و کسب و کارها، شباهت‌های زیادی دارند که باعث می‌شود بتوان از دانسته‌ها و آموخته‌ها و ابزارهای یکی، برای دیگری استفاده کرد.به عبارت دیگر:

هرکسب کاری در درون خود یک یا چند محصول دارد و با هر محصول میتوان مانند یک کسب و کار برخورد کرد.

مثلا برای هر محصول، می‌توان موضوعاتی مانند موارد زیر را در نظر گرفت:

• بازاریابی محصول 
• استراتژی محصول
• برندینگ محصول
• ایده‌پردازی برای محصول جدید
• تشکیل سبدی از محصولات
• توسعه محصول
• مدیریت محصول

با توجه به تنوعی که در تعاریف محصول، طراح، استراتژی و نگاه به محصول به عنوان یک کسب و کار مستقل وجود داره، احتمالاً می‌توانید حدس بزنید که تعریف این مشاغل محصول هم به همان اندازه متنوع است و منابع و مراجع مختلف، تعریف‌های متفاوتی از آن را ارائه می‌دهند. ما در مسیردیزاینر  عمر یک محصول را شامل 5 بخش اصلی در نظر می‌گیریم:

1. طراحی محصول جدید
2. تولید آن
3. توسعه آن
4. مدیریت آن
5. و جایگزینـی

در حالی که عمریک محصول باید بیش از یک سری اهداف قابل سنجش را شامل شود، معیارها در تعیین و اجرای استراتژی محصول نقش حیاتی دارند. وقتی صحبت از تعریف معیارهای محصول است، مدیران محصول مجبور نیستند آن‌ها را از نو اختراع کنند. با فرض در دسترس بودن ابزار دقیق و گزارش، مجموعه‌ای از معیارهای قابل درک و ارزشمند در دسترس آن‌ها است. قسمت دشوار این است که تصمیم بگیرید که روی کدام یک تمرکز کنید. بلوغ محصول همچنین تعیین خواهد کرد که کدام معیارها بیشتر مربوط به آن مرحله از استراتژی محصول هستند. هنگامی که کالایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و تجزیه و تحلیل در حال انجام است، مدیران محصول می‌توانند از معیارها برای توسعه محصول استفاده کنند. داده‌ها یک حلقه بازخورد ارزشمند را فراهم می‌کنند.

این چرخه، چرخه عمر یک محصولِ که در تمامی صنایع (لااقل اونایی که ما مدنظر داریم و بررسی شون کردیم) با عقل جور درمیاد و ماهم با همین رویکرد و چرخه می‌تونیم یادگاری از خودمون روی زمین بذاریم تا علاوه بر حل مسئله عده ای، برای ما درآمد زایی هم داشته باشه.

حرف من اینه دیزاین اگر به درد زندگی روزمره نخوره و در گالری‌ها، اشیای تزئینی، فشن، اتومبیل و‌ معماری‌های فاخر جا خوش کنه، روزبه‌روز انحصارطلبانه‌تر می‌شه و روزبه‌روز از ما دورتر… نتیجۀ این رویکرد اینه که ما در خانه‌هایی زندگی می‌کنیم که بیشتر بسازبفروش‌ها اون رو ساخته ان، تا دیزاینرها اون رو دیزاین کرده باشن، خانه‌هایی تقلیل‌داده‌شده به کارکردهای اولیه، بدون هیچ حسی از آرامش یا احساس بودن در جایی منحصربه‌فرد یا سفارشی سازی شده…

بگذریم، اونچیزی که بدیهیِ این واقعیتِ که مبحث دیزاین و طراحی محصول جدید در کشور ما با تعاریف و مفاهیم بین المللی بیان شده ، فاصله قابل توجهی داره، لذا اگر ماهم مصمم هستیم از همسایه های مستقیم خودمون در منطقه، همانند ترکیه و امارات و … بیش از این عقب نیافتیم، دیگه فرصت تفکر باقی نمانده؛ در عصر حاضر با رویکردِ حل مسئله + تولید با کیفیتِ محصولاتی که محلی عرضه میشن و جهانی توسعه پیدا می‌کنن ، وقت اون رسیده که ما نیز فرآیند تربیت و پرورش دیزاینرها در کشور رو به طور جدی مورد بازبینی قرار بدیم.

از طرفی شاید طراحان و تولید کنندگان محصول  به اندازه نمی‌دونم فوتبالیستا و بازیگرا معروف نباشن اما، محصولاتی که این افراد می‌سازند تاثیر بسیاری در زندگی انسان‌ها داره و ممکنه میلیون ها نفر ازون محصول استفاده کنن، حتی درون سازمانیش رو هم که نگاه کنیم تصمیمی که مدیر محصول می‌گیره، تاثیر بسیاری در سرنوشت محصول و به طبع اون سرنوشت کل شرکت داره.