حسین شالایان: طراح مُد و سبک زندگی | Hussein chalayan

معرفی و بیوگرافی

حسین شالایان متولد ۱۹۷۰ در نیکوزیای قبرس، با ریشه‌های ترکی-قبرسی، و تربیت‌یافته‌ی بریتانیاست.
او در رشته‌ی مد از دانشگاه معروف Central Saint Martins لندن فارغ‌التحصیل شد—جایی که همون اول، با پایان‌نامه‌اش دنیای مد رو شوکه کرد:
لباس‌هایی که در خاک دفن شده بودن، بعد بیرون آورده شدن و توی یک شو به نمایش درآمدن. از همون اول معلوم بود با یه دیزاینر معمولی طرف نیستیم…

چارلی پورتر، معاون سردبیر مد گاردین در آن زمان، معتقد بود چالایان، نور احیا شده صنعت مد لندن است. از آن زمان تاکنون او جوایز زیادی را به دست آورده و مدیریت‌های خلاقانه‌ای را بر عهده داشته‌است، سیستم مد را مورد انتقاد قرار داده، در آن سرمایه‌گذاری کرده و حتی با ورشکستگی نیز روبرو شده‌است. حسین چالایان، فقط یک طراح مد نیست، بهره‌گیری‌اش از مهندسی مکانیک، برنامه‌نویسی و طراحی مبلمان، از جذاب‌ترین نقاط قوتش هستند.

📜 رزومه و تاثیرات

• برنده‌ی دو دوره British Designer of the Year
• همکاری با برندهایی مثل Puma و Swarovski
• نمایش آثارش در موزه‌های معتبر مثل Victoria & Albert Museum، Design Museum London
• تدریس در حوزه مد و دیزاین مفهومی

شالایان نه فقط طراح مد، بلکه یه معمار، یک نمایش‌گردان و فیلسوف پوشاکه. آثارش تو موزه‌ها بیشتر از فروشگاه‌ها دیده می‌شن.

کالکشن “لباس آماده” 2000 Afterwords

مجموعه پاییز و زمستان سال 2000 حسین چالایان با عنوان فراتر از کلمات، لحظه‌ای مهم در تاریخ مد و هنر مفهومی بود. این هنرمند طراح، از موضوعی الهام می‌گیرد که برای بسیاری از مردم جهان، خصوصا پناهندگان و آوارگان جنگ، یک درد آشناست. مهاجرت اجباری! او به عنوان یک فرد اصالتا قبرسی که خود تجربه‌ی مهاجرت را دارد، با یادآوری پدیده‌ای که به صورت متناوب با روشن شدن آتش هر جنگ تکرار می‌شود، سعی در دغدغه‌مند‌تر کردن فعالان مد و هنر و همدردی با قربانیان فجایع دارد. از آنجایی که این مجموعه در سال 1999، در دوران قبل از حضور پررنگ رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی به نمایش گذاشته شده است، آنگونه که باید مورد توجه قرار نگرفته است.

نمایش لباس آماده پاییز_زمستان 2000 چالایان در Sadler’s Wells، یک تئاتر رقص لندن به نمایش درآمد. این نمایش، پس از دو دهه، نمایش دگرگون‌کننده‌ای که مرزهای بین مد و مبلمان را محو می‌کند و همچنان با توجه به وضعیت انسان و رابطه او با دارایی‌های دنیوی، حس همدردی را در بیننده ایجاد می‌کند. حسین چلایان صحنه خود را مانند یک اتاق نشیمن برپا کرد. فضا بسیار ساده و مینیمال به سبک مدرنیستی دهه 50، شامل چهار صندلی، یک میز، یک تلویزیون صفحه تخت، چندین گلدان و مقدار زیادی فضای سفید بود. همه این‌ها چه ربطی به لباس دارد؟ در ادامه متوجه می‌شویم.

کالکشن “Afterwords” شالایان واقعاً یه تئاتر مفهومی بود، نه صرفاً یه فشن‌شو. یه لحظه تصور کن: یه اتاق نشیمن وسط استیج، کاملاً آروم و آشنا… تا اینکه مدل‌ها شروع می‌کنن مبلمان رو می‌پوشن!

در این شو، شالایان به موضوع مهاجرت و پناهندگی پرداخت، اما نه با شعار، با فرم.

صحنه‌ی اصلی؟
یه اتاق معمولی با صندلی، میز و لامپ.
اما وقتی مدل‌ها وارد می‌شن، همه چیز تغییر می‌کنه.

✂️ اتفاق اصلی چی بود؟

این در واقع اسباب و فرنیچر یک خانه است. اما جزییاتی که عجیب بنظر می‌رسند، ظروف روی طاقچه‌اند که اشاره پنهانی به مکالمه چالایان و مادرش دارند. زمانی که سال‌ها بعد از مهاجرت به او می‌گوید که زمان ترک خانه، فقط قاب عکس‌های قدیمی و چند ظرف غذا را با خودش برداشته است.

1. مدل‌ها یکی‌یکی وارد می‌شن.
   لباس‌هاشون ساده‌ست، انگار آماده‌ی سفرن.
2. بعدش شروع می‌کنن به جمع‌کردن صندلی‌ها و وسایل
   و اینجاست که جادو شروع می‌شه:

🔹 کاور صندلی‌ها در واقع دامن بودن.
🔹 میز وسط تبدیل به چمدون شد.
🔹 کوسن‌ها، جیب لباس بودن.

همه‌ی وسایل به لباس‌هایی تبدیل می‌شن که مدل‌ها می‌پوشن و می‌رن—مثل کسی که خونه‌شو پشتش می‌ندازه و ترک می‌کنه.

📦 تم مفهومی

موضوع محوری این شو “مهاجرت اجباری” و “مرز خانه و بدن” بود.
این ایده که وقتی پناهنده می‌شی،
خونه‌ت دیگه یه مکان نیست—یه وضعیت فیزیکی می‌شه. یه بار، یه خاطره، یه زره.

شالایان با این حرکت می‌خواست بگه:
“اگه مجبور باشی همه‌چیزتو با خودت ببری، چطوری طراحی‌ش می‌کنی؟”

در تمام مدت اجرای نمایش، گروه کر بلغارستانی در پشت صحنه و پشت یک شیشه قرار دارند و موسیقی، با توجه به منبع الهام، آوایی از اروپای شرقی را یادآور می‌شود. چالایان بعدها در مورد گروه کر گفت که قبل از نمایش و در زمان تمرین، در حالی که همه ما با لباس‌ها آماده تمرین می‌شدیم، صدای آن‌ها کل فضا را پر می‌کرد.

برای طراحان محصول چه الهامی داره؟

• طراحی یعنی فکر کردن به سناریوهای حاد انسانی
• محصول خوب می‌تونه انعطاف‌پذیر، کاربردی و استعاری باشه
• بهترین طراحی‌ها اون‌هایی هستن که می‌تونی باهاشون زندگی کنی، بجنگی، و فرار کنی

• ترکیب طراحی مبلمان + مد + تئاتر
• استفاده از پرفورمنس به‌عنوان رسانه‌ی دیزاین
• مفهوم قوی که با زبان جسم و فرم منتقل می‌شه، نه کلمه

نکته‌ای که در این نمایش جالب توجه است، این است که در کنار مدل‌های حرفه‌ای مد، تعدادی از مدل‌های معمولی با سن‌ها و از جنسیت‌های مختلف و با اندام‌های معمولی نیز حضور دارند که به گونه‌ای یادآور مردم عادی است که زندگیشان زیرورو شده است. مانند خانواده‌ای که در آغاز نمایش ظاهر می‌شوند؛ در حالی که بر روی صندلی‌هایشان نشسته‌اند. لباس‌های آن‌ها آیینه تمام نمایی برای تداعی البسه سنتی اروپای شرقی است، به همین دلیل است که شما کت‌های سنگین، پارچه‌های پشمی و یا پارچه‌های گلدار و بافت را می‌بینید.

مدل‌ها با اسباب خارج شدند و تنها تماشاگرانی مانده بودند که به یک اتاق خالی سفید نگاه می‌کردند که نمادی از خانه‌ها و شهرهای خالی از سکنه به جا مانده از جنگ بود.

✂️ سبک کاری و استایل

🎭 جمع‌بندی

در سال های 1999 و 2000 چالایان به عنوان طراح سال بریتانیا برگزیده شد. در سال 2002 او خط تولید لباس های مردانه را نیز راه اندازی کرد. او در سال 2008 مجموعه ای از لباس های لیزری LED طراحی کرد که در توکیو به نمایش در آمدند. در همان سال او به عنوان طراح هنری برند ورزشی پوما انتخاب شد. او در زمینه ساخت فیلم های کوتاه با محوریت مد و لباس که از نمایش های مد خود وی الهام گرفته می شوند نیز فعالیت می کند.او پس از سال‌ها فعالیت در حوزه هنر و مد و تکنولوژی و افتخاراتی چون برنده شدن جایزه طراح سال بریتانیا در سال‌های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰، از سال 2019 در HTW Berlin مشغول به تدریس مد پایدار است. سال‌ها فعالیت چالایان در زمینه مد مفهومی با وجود مشکلات مالی تیمش و داشتن برچسب مهاجر، او را انتخاب مسیری که حس می‌کند درست است بازنداشته و زندگی جدیدش به عنوان مدرس مد پایدار، همچنان یک درس بزرگ دارد. اما در نهایت، قضاوت در مورد اینکه آیا او مسیری درست را انتخاب کرده است و انتخاب اینکه اگر شما فردی در صنعت مد باشید، پا جا پای او می‌گذارید و یا وارد بخش پرسودتر و مصرفگراتری می‌شوید، با شما، خواننده این مطلب است.

حسین شالایان مثل یه جادوگر مرزهای دیزاینه—لباس‌هاش به‌جای اینکه فقط دیده بشن، فکر می‌شن.
برای طراح‌هایی که دنبال طراحی تجربه از طریق جسم، فضا و زمان هستن، شالایان یه نقشه‌ی راهه.
نه برای ساختن محصولات متعارف، بلکه برای خلق «اتفاقاتی که پوشیده می‌شن».