مهندسی کانسی: طراحی محصولات با درک احساسات کاربران (Kansei Engineering)
مهندسی کانسی (Kansei Engineering) یک روش طراحی محصول است که بر درک و تحلیل احساسات، عواطف و ادراکات کاربران تمرکز دارد. این روش که در دههی 1970 توسط میتسونوبو ناگاماشی در ژاپن توسعه یافت، بهعنوان یک رویکرد انسانمحور در طراحی محصولات شناخته میشود. هدف اصلی مهندسی کانسی، ایجاد محصولاتی است که نهتنها از نظر عملکردی کارآمد هستند، بلکه احساسات مثبت و رضایت کاربران را نیز برمیانگیزند.

مفاهیم کلیدی مهندسی کانسی
۱. کانسی (Kansei) چیست؟
کانسی یک واژهی ژاپنی است که به احساسات، عواطف و ادراکات انسان اشاره دارد. در مهندسی کانسی، این مفهوم بهعنوان پایهای برای طراحی محصولات استفاده میشود تا نیازهای عاطفی و روانی کاربران را برآورده کند.
کانسی احساسات لحظه ای و عواطفی است که ما هنگامی که در ارتباط متقابل با چیزها مانند محصولات یا سرویس های خدماتی قرار می گیریم، تجربه می کنیم. به مرور زمان ما به صورت خودآگاه از آنچه دوست داریم اطلاع می یابیم ولی ضمیر ناخودآگاه ما از قبل برای استفاده از اطلاعات حسی دریافت شده تصمیم گرفته است و از این اطلاعات روندی منطقی برای توجیه کردن یک تصمیم می سازد. حس های دریافتی در مورد یک محصول مشخص می تواند هرچیزی باشد: از اشتیاق تا بدگمانی، سرخوشی تا بی علاقگی. در اینجا هیچ درست و غلطی وجود ندارد و هر انچه ما درمورد یک محصول معین احساس می شود، برای هر شخص خاصی دقیقا واقعی و صحیح است.
بیشتربخوانید: نگاهی به تاریخچه مهندسی کانسی
شما به این سطح از محتوا دسترسی ندارید و یا وارد اکانت خود نشدید.
ورود یا عضویت | خرید یا تمدید اشتراک
.: برای دانلود کاتالوگ آشنایی بامحتوای دیزاین کلاب اینجا کلیک کنید :.
۲. ارتباط بین احساسات و طراحی محصول
مهندسی کانسی بر این ایده استوار است که طراحی محصولات باید بهگونهای باشد که احساسات مثبت کاربران را برانگیزد. این احساسات میتوانند شامل لذت، آرامش، اعتماد یا حتی هیجان باشند.
۳. روشهای جمعآوری و تحلیل دادهها
در مهندسی کانسی، از روشهای مختلفی برای جمعآوری و تحلیل دادههای احساسی کاربران استفاده میشود. این روشها شامل مصاحبهها، پرسشنامهها، آزمایشهای روانشناختی و تحلیلهای آماری هستند.
مراحل اجرای مهندسی کانسی
با توجه به مطالبی ذکر شده، می توان مهندسی کانسی را به عنوان یک سبک روش شناسی (متدلوژی) در زمینه مهندسی عاطفی (Affective engineering) مطرح نمود. برخی از محققان سعی کرده اند تا محتوای این متدلوژی را تعریف نمایند. “شیمیز و همکاران” (Shimizu et al) توضیح دادند که مهندسی کانسی به عنوان یک ابزار و وسیله جهت پیشرفت تولید به کار می رود و دارای قواعدی به شرح زیر است: تعیین و تشخیص خواص محصول و تعیین رابطه میان آن خصوصیات و استفاده از آن جهت طراحی صفات مشخصه. به عقیده محقق دیگر “ناگاساوا” (Nagasawa) که یکی از پیشگامان مهندسی کانسی است، سه نکته مهم در این روش وجود دارد:
- چگونه به طور صحیح عواطف و احساسات کاربر درک شود.
- چگونه عواطف درک شده به درستی منعکس شده و تبدیل به طراحی محصول شود.
- چگونه یک سیستم و سازمان برای اجرای طراحی جهت دار کانسی خلق شود.
بیشتربخوانید: دستورالعمل مهندسی کانسی
۱. شناسایی احساسات کاربران
در این مرحله، احساسات و عواطف کاربران در رابطه با محصول مورد نظر شناسایی میشوند. این کار معمولاً از طریق مصاحبهها و پرسشنامهها انجام میشود.
۲. تعیین ویژگیهای محصول
در این مرحله، ویژگیهای محصول که میتوانند بر احساسات کاربران تأثیر بگذارند، شناسایی میشوند. این ویژگیها میتوانند شامل رنگ، شکل، بافت، وزن و حتی صدای محصول باشند.
۳. ایجاد ارتباط بین احساسات و ویژگیها
در این مرحله، ارتباط بین احساسات کاربران و ویژگیهای محصول تحلیل میشود. این کار معمولاً با استفاده از روشهای آماری و تحلیلهای چندمتغیره انجام میشود.
۴. طراحی و توسعهی محصول
در این مرحله، محصول بر اساس نتایج تحلیلها طراحی و توسعه مییابد. هدف این است که محصول نهایی احساسات مثبت کاربران را برانگیزد و نیازهای آنها را برآورده کند.
۵. ارزیابی و بهبود محصول
در این مرحله، محصول نهایی ارزیابی میشود تا اطمینان حاصل شود که احساسات مثبت کاربران را برمیانگیزد. در صورت نیاز، بهبودهایی در محصول اعمال میشود.
حرفهای: استفاده از روش کانسی در طراحی محصولات
شما به این سطح از محتوا دسترسی ندارید و یا وارد اکانت خود نشدید.
ورود یا عضویت | خرید یا تمدید اشتراک
.: برای دانلود کاتالوگ آشنایی بامحتوای دیزاین کلاب اینجا کلیک کنید :.
مثالهایی از کاربرد مهندسی کانسی
۱. طراحی خودرو
در صنعت خودرو، مهندسی کانسی برای طراحی خودروهایی استفاده میشود که نهتنها از نظر عملکردی کارآمد هستند، بلکه احساسات مثبت رانندگان و سرنشینان را نیز برمیانگیزند. برای مثال، طراحی داخلی خودرو ممکن است بهگونهای باشد که حس لوکس بودن و راحتی را منتقل کند.
۲. طراحی لوازم خانگی
در طراحی لوازم خانگی، مهندسی کانسی برای ایجاد محصولاتی استفاده میشود که نهتنها کاربردی هستند، بلکه احساسات مثبت کاربران را نیز برمیانگیزند. برای مثال، طراحی یک قهوهساز ممکن است بهگونهای باشد که حس گرمی و صمیمیت را منتقل کند.
۳. طراحی محصولات دیجیتال
در طراحی محصولات دیجیتال، مهندسی کانسی برای ایجاد رابطهای کاربری استفاده میشود که نهتنها کاربرپسند هستند، بلکه احساسات مثبت کاربران را نیز برمیانگیزند. برای مثال، طراحی یک اپلیکیشن موبایل ممکن است بهگونهای باشد که حس سادگی و لذت را منتقل کند.
مثال ها و محصولات بیشتر
مهندسی کانسی (Kansei Engineering) در صنایع مختلفی بهکار گرفته شده و مثالهای جذابی از کاربرد آن وجود دارد. اینجا چند مثال برتر از طراحی یا مهندسی به روش کانسی آوردهام که نشان میدهد چگونه این رویکرد میتواند احساسات کاربران را درک کرده و محصولاتی خلق کند که نهتنها عملکردی، بلکه از نظر عاطفی نیز رضایتبخش باشند.
۱. طراحی خودرو: مزدا (Mazda)
شرکت مزدا یکی از پیشگامان استفاده از مهندسی کانسی در طراحی خودرو است. مهندسان و طراحان مزدا از این روش برای ایجاد خودروهایی استفاده کردهاند که نهتنها از نظر فنی پیشرفته هستند، بلکه احساسات راننده و سرنشینان را نیز برمیانگیزند.
- مثال: طراحی خودروی Mazda MX-5 Miata
این خودرو با استفاده از مهندسی کانسی طراحی شده است تا حس آزادی، لذت و هیجان رانندگی را به کاربر منتقل کند. فرم بدنهی روان، صندلیهای راحت و صدای موتور جذاب، همگی بهگونهای طراحی شدهاند که احساسات مثبت راننده را برانگیزند.
۲. طراحی لوازم خانگی: پاناسونیک (Panasonic)
شرکت پاناسونیک از مهندسی کانسی برای طراحی لوازم خانگی استفاده کرده است تا محصولاتی ایجاد کند که نهتنها کاربردی، بلکه از نظر احساسی نیز رضایتبخش باشند.
- مثال: طراحی ماشین لباسشویی پاناسونیک
پاناسونیک از مهندسی کانسی برای طراحی ماشین لباسشوییهایی استفاده کرده است که حس آرامش و اعتماد را به کاربر منتقل میکنند. این ماشینها دارای طراحی ساده و کاربرپسند، صدای کم و عملکرد روان هستند تا تجربهی کاربری لذتبخشی ایجاد کنند.
۳. طراحی محصولات دیجیتال: سامسونگ (Samsung)
شرکت سامسونگ از مهندسی کانسی برای طراحی محصولات دیجیتال خود استفاده کرده است تا رابطهای کاربری ایجاد کند که نهتنها کاربرپسند، بلکه از نظر احساسی نیز جذاب باشند.
- مثال: طراحی گوشیهای هوشمند سامسونگ
سامسونگ از مهندسی کانسی برای طراحی گوشیهای هوشمند خود استفاده کرده است تا حس مدرن بودن، سادگی و لذت را به کاربر منتقل کند. این گوشیها دارای طراحی ظریف، رابط کاربری ساده و عملکرد روان هستند تا تجربهی کاربری مثبتی ایجاد کنند.
۴. طراحی مبلمان: ایکیا (IKEA)
شرکت ایکیا از مهندسی کانسی برای طراحی مبلمان خود استفاده کرده است تا محصولاتی ایجاد کند که نهتنها کاربردی، بلکه از نظر احساسی نیز رضایتبخش باشند.
- مثال: طراحی مبلمان ایکیا
ایکیا از مهندسی کانسی برای طراحی مبلمان خود استفاده کرده است تا حس راحتی، گرمی و صمیمیت را به کاربر منتقل کند. این مبلمان دارای طراحی ساده، مواد باکیفیت و رنگهای گرم هستند تا فضایی دنج و راحت ایجاد کنند.
۵. طراحی محصولات ورزشی: نایکی (Nike)
شرکت نایکی از مهندسی کانسی برای طراحی محصولات ورزشی خود استفاده کرده است تا محصولاتی ایجاد کند که نهتنها عملکردی، بلکه از نظر احساسی نیز انگیزهبخش باشند.
- مثال: طراحی کفشهای ورزشی نایکی
نایکی از مهندسی کانسی برای طراحی کفشهای ورزشی خود استفاده کرده است تا حس انرژی، قدرت و انگیزه را به کاربر منتقل کند. این کفشها دارای طراحی پویا، رنگهای جذاب و عملکرد عالی هستند تا تجربهی ورزشی لذتبخشی ایجاد کنند.
۶. طراحی محصولات لوکس: رولکس (Rolex)
شرکت رولکس از مهندسی کانسی برای طراحی ساعتهای لوکس خود استفاده کرده است تا محصولاتی ایجاد کند که نهتنها دقیق و بادوام، بلکه از نظر احساسی نیز ارزشمند باشند.
- مثال: طراحی ساعتهای رولکس
رولکس از مهندسی کانسی برای طراحی ساعتهای خود استفاده کرده است تا حس لوکس بودن، اعتماد و غرور را به کاربر منتقل کند. این ساعتها دارای طراحی ظریف، مواد باکیفیت و عملکرد دقیق هستند تا تجربهی کاربری ارزشمندی ایجاد کنند.
۷. طراحی محصولات کودکان: لگو (LEGO)
شرکت لگو از مهندسی کانسی برای طراحی اسباببازیهای خود استفاده کرده است تا محصولاتی ایجاد کند که نهتنها سرگرمکننده، بلکه از نظر احساسی نیز الهامبخش باشند.
- مثال: طراحی اسباببازیهای لگو
لگو از مهندسی کانسی برای طراحی اسباببازیهای خود استفاده کرده است تا حس خلاقیت، شادی و کنجکاوی را به کودکان منتقل کند. این اسباببازیها دارای طراحی رنگارنگ، قطعات متنوع و قابلیتهای خلاقانه هستند تا تجربهی بازی لذتبخشی ایجاد کنند.
جمعبندی: طراحی برای احساسات
مهندسی کانسی که روشی است برای تبدیل احساسات و تأثیرات عاطفی به پارامترهای تولید، در سال 1970 توسط پروفسور میتسو ناگاماجی (Mitsuo Nagamachi) رییس دانشگاه بین المللی هیروشیما ابداع شد. این روش این توانایی را دارد که احساسات گوناگون را سنجش کرده و رابطه آنها را با خصوصیات تولیدات واقعی نشان دهد. در نتیجه این امکان وجود دارد که تولیدات برای ارائه دادن عواطف و حالات حسی طراحی شده باشند. این روش طراحی امروزه به عنوان یکی از محورهای توسعه حرفه ای توسط جامعه آماری سلطنتی انگلستان اتخاذ شده است.
مهندسی کانسی به ما یادآوری میکند که طراحی محصولات فقط دربارهی عملکرد نیست، بلکه دربارهی ایجاد احساسات مثبت و رضایت کاربران است. با درک و تحلیل احساسات کاربران، میتوانیم محصولاتی ایجاد کنیم که نهتنها کاربردی هستند، بلکه زندگی کاربران را نیز بهبود میبخشند.
اگر به دنبال الهامبخشترین ایدهها در طراحی محصولات هستید، مهندسی کانسی قطعاً یکی از بهترین رویکردهاست.
- مطالب مرتبط: روانشناسی طراحی | طراحی چند حسی