وقتی عادات بد، الهام‌بخش طراحی محصولات می‌شوند
همه ما عادت‌هایی داریم که شاید چندان منطقی یا مفید نباشند، اما همچنان روزانه آن‌ها را انجام می‌دهیم. از چک کردن بی‌وقفه گوشی گرفته تا جویدن ناخن، خریدهای ناگهانی، یا حتی نشستن‌های طولانی. بسیاری از این رفتارها شاید در نگاه اول منفی به نظر برسند، اما طراحان خلاق، دقیقاً همین عادت‌ها را به فرصت‌های طراحی و نوآوری تبدیل کرده‌اند.
🔄 تبدیل عادت‌های ناخوشایند به محصولات موفق
📱 اسکرول بی‌پایان و طراحی اعتیادآور شبکه‌های اجتماعی
یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌ها، Infinite Scroll (اسکرول بی‌نهایت) است که ابتدا توسط آزا راسکین طراحی شد. این ویژگی باعث می‌شود کاربر بدون توقف به پایین صفحه برود و همیشه محتوای جدید ببیند، بدون آنکه خودش تصمیم بگیرد چه زمانی متوقف شود.
📌 محصولات الهام‌گرفته: فید اینستاگرام، تیک‌تاک، توییتر
🛒 خریدهای ناگهانی و تجربه‌ی بی‌دردسر فروش آنلاین
فروشگاه‌های آنلاین از رفتارهای تکانشی کاربران بهره می‌برند و با ویژگی‌هایی مانند “یک کلیک برای خرید” (One-Click Buy) یا “محدودیت زمانی در تخفیف‌ها”، خرید را به یک رفتار غریزی و غیرقابل‌مقاومت تبدیل می‌کنند.
📌 محصولات الهام‌گرفته: آمازون (One-Click Purchase)، علی‌اکسپرس (Flash Sales)
🎰 قمار و گیمیفیکیشن در اپلیکیشن‌ها
عادت شرط‌بندی و قمار، به‌شدت بر احساس پاداش و انتظار تأثیر می‌گذارد. بسیاری از اپلیکیشن‌ها، از جمله دوره‌های یادگیری، بازی‌های موبایلی و حتی اپلیکیشن‌های بهره‌وری از این مدل برای درگیر نگه داشتن کاربر استفاده می‌کنند. نوتیفیکیشن‌های تصادفی، سیستم امتیازدهی و صندوقچه‌های شانسی (Loot Boxes) نمونه‌هایی از این رویکرد هستند.
📌 محصولات الهام‌گرفته: Duolingo (Streak & XP)، بازی‌های موبایلی مثل Clash Royale
🛋 تنبلی و طراحی برای راحتی بیش‌تر
بسیاری از محصولات موفق از میل ذاتی انسان به حداقل تلاش الهام گرفته‌اند. از ریموت کنترل، سفارش آنلاین غذا، سرویس‌های استریم فیلم و موسیقی تا اتوماسیون خانگی، همه و همه بر پایه این حقیقت طراحی شده‌اند که انسان به‌طور طبیعی دنبال ساده‌ترین راه ممکن است.
📌 محصولات الهام‌گرفته: نتفلیکس (Autoplay)، اوبر (One-Tap Ride)، DoorDash
حرفه‌ای: آیا این طراحی‌ها همیشه مثبت‌اند؟
🎯 جمع‌بندی: آیا باید از عادات بد الهام بگیریم؟
✅ بله! بسیاری از محصولات موفق، از رفتارهای ناخودآگاه و طبیعی انسان الهام گرفته‌اند.
🚧 اما این موضوع نیازمند یک طراحی آگاهانه و اخلاقی است تا از سوءاستفاده‌ی بیش از حد از این رفتارها جلوگیری شود.موضوعی که تحت عنوان”دیزاین سیاه: قدرت و مسولیت طراحی” در فرهنگ‌ها به آن پرداختیم. همچنین می‌توانید در برنامه “طراحی از درون” استفاده کنید و درس‌های روانشناسی طراحی رفتار را عمیق تر بررسی کنید.
شاید سوال اصلی این باشد:
به جای طراحی محصولاتی که از ضعف‌های ما استفاده می‌کنند، چطور می‌توانیم محصولاتی بسازیم که به ما کمک کنند نسخه بهتری از خودمان باشیم؟ 💡