محصول رایگان، فرصت یا تهدید؟

فعالیت در حوزه دیزاین و حل مسئله به دلیل ماهیت ذاتاً معنا دارش، اغلب توصیه می‌شود که به‌عنوان یک فعالیت عام‌المنفعه و رایگان انجام نشود. با این حال، برخی افراد ترجیح می‌دهند در اوقات فراغت‌شان بدون در نظر گرفتن جنبه مالی، محصولاتی خلق کنند. این انتخاب در ابتدا جذاب به نظر می‌رسد اما جنبه‌هایی دارد که باید با دقت بررسی شوند.

خیلی مفصل می‌شود درباره رابطه میان کار و اوقات فراغت صحبت کرد. اما اگر بحث فروش محصول و کسب درآمد برای شما مهم نیست و به اصطلاح “در راه رضای خدا” قصد تولید محصول دارید، باید توجه داشته باشید که ممکن است بعد از مدتی از این کار پشیمان شوید. وقتی بدون چشم‌داشت مالی به طراحی محصول بپردازید، ممکن است به‌مرور زمان احساس بی‌ارزش شدن کارتان یا کمبود انگیزه کنید. استیون کاتلر، نویسنده و کارشناس در حوزه خلاقیت و بهره‌وری، در این باره می‌گوید:

«این که سعی کنیم تفریح اصلی‌مان را تشخیص دهیم و آن را تبدیل به شغلمان کنیم یا شغلمان را به شکلی توسعه دهیم که به تفریح‌مان تبدیل شود، دو تصمیم کاملاً متفاوت هستند. حالت دوم اثربخش است و حالت اول به تدریج انگیزه و لحظات ناب لذت را هم از ما می‌گیرد.»

دیزاین محصول به‌عنوان تفریح یا حرفه؟

در مسیر طراحی و خلق محصولات، باید به تفاوت بین تفریح و حرفه دقت کنیم. طراحی به‌عنوان تفریح ممکن است در کوتاه‌مدت جذاب باشد، اما بدون پشتوانه مالی یا انگیزه پایدار، این فعالیت‌ها گاهی خسته‌کننده و کم‌ارزش به نظر می‌آیند. حتی اگر قصد دارید بدون دریافت پول محصولی تولید کنید، بهتر است قبل از شروع، هدف و دلیل واقعی خود را مشخص کنید. آیا می‌خواهید تجربه کسب کنید؟ آیا به دنبال شناساندن نام خود هستید؟ یا واقعاً فقط می‌خواهید زمان‌تان را پر کنید؟

انتخاب درست بین حرفه و تفریح

یکی از اشتباهاتی که ممکن است رخ دهد این است که افراد سعی کنند فعالیت‌هایی را که به‌عنوان تفریح به آن علاقه دارند، به‌عنوان شغل انتخاب کنند. همان‌طور که کاتلر اشاره کرد، تبدیل کردن تفریح به شغل ممکن است باعث از دست رفتن هیجان و انگیزه اولیه شود. برای مثال، اگر از طراحی کردن برای سرگرمی لذت می‌برید، لزوماً به این معنا نیست که این فعالیت را به شغل روزانه خود تبدیل کنید. در این مسیر، بهتر است به راه‌هایی فکر کنید که چگونه می‌توانید از این علاقه استفاده کنید، بدون اینکه آن را به یک بار مسئولیت مالی تبدیل کنید.

من فکر می کنم اوقات فراغت زمانی معنای روشن تری پیدا میکنه که اوقات کاری هم به موازات و به روشنی اون تعریف بشه.ﮐﺎﺭ ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰﯼ ﺯﻧﺪﮔﯽ ﺍﺳﺖ ﻭ عموما ﻋﻼﻳﻖ ﮐﺎﺭﯼ ﺑﺮ زمانﻓﺮﺍﻏﺖ ﻏﻠﺒﻪ ﺩﺍﺭن ﻭ اگر ما نتونیم این موضوعات رو تمیز بدیم بعضا ﺩﺭ اوقات ﻓﺮﺍﻏﺖ هم ﺩﻧﺒﺎﻝ میﺷن(همچین ﺍﻟﮕﻮﻳﯽ ﺑﻴﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﯽ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺷﻐﻠﯽ مدیریتی دارن و یا تعیین وضعیت و پیشبرد کاری افرادی دیگه به نظر و دستور اونها بستگی داره)  فعالیت ﻫﺎﯼ ﻓﺮﺍﻏﺘﯽ فعالیت هایی هستن که ﺩﺭ ﺗﻀﺎﺩ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎ فعالیتﻫﺎﯼ ﮐﺎﺭﯼ ﻗﺮﺍﺭ می ﮔﻴﺮن، ما اغلب بین کار و تفریح فرق می‌ذاریم، فقط از این جهت که یکی از آن‌ها با دریافت حقوق همراهه و دیگری نیست، حتی اگر هر دو یک میزان تلاش جسمی و فکری بطلبن. نکته اینه که کسانی که محصولی رو – صرفاً به دلایل آرمان‌گرایانه – به صورت رایگان تولید می‌کنند، این احتمال وجود داره که در صورت دریافت پول احتمالاً کمتر ارضا بشن(هر چند انتظار عکس این است) و این شرایط، رابطه‌ی شخص را با خودِ آن کار تغییر می‌دهد و باعث می‌شود یک فعالیت ذاتاً معنادار به یک شغل کم‌درآمد تبدیل شود، یعنی توی فکرت اینه که من با این عشق دارم کار میکنم اما به اندازه ای که اهمیت میدم پول نمیگیرم.

محصول رایگان؛ فرصت یا تهدید؟

جمع بندی

اگر طراحی محصول را به‌عنوان تفریح انجام می‌دهید، حتماً یک هدف مشخص برای خود تعیین کنید. فعالیت در فضای رایگان ممکن است در کوتاه‌مدت انگیزه‌بخش باشد، اما برای بلندمدت، حتماً نیاز به بازنگری دارید. با دقت به تصمیمات‌تان نگاه کنید و مطمئن شوید که مرزی بین تفریح و حرفه وجود دارد تا هم لذت ببرید و هم رشد کنید.