تعریف:دسترسی پذیری
به انگلیسی: Accessibility
به فارسی: دسترس‌پذیری یا دست‌یابی‌پذیری
توضیح بیشتر: دسترس‌پذیری یک عبارت کلی است به معنی بیشینه میزانی که یک سامانه یا یک ابزار، برای بیشترین شمار استفاده‌کنندگان، دسترسی‌پذیر باشد. به عبارتی دیگر، دسترسی‌پذیری، میزان و درجه آسان بودنِ دسترسی است، چیزی که با آن بتوان به یک جایگاه مشخص، از هر مسیر و جایگاهی رسید و «دسترسی» داشت. دسترسی‌پذیری نباید با کارایی اشتباه گرفته شود، چیزی که آسانی استفاده شدن یک ابزار، یک فضا یا یک سرویس، برای هر کاربر را شرح می‌دهد. «دسترسی‌پذیری» می‌تواند به این صورت هم شرح داده شود: قابلیت دسترسی برای به کار انداختن یک سامانه یا یک ابزار، برای سود و هدفی خاص.
معنای دیگر «دسترسی‌پذیری» در زمینه ناتوانی‌های جسمی افراد است، و حقی که آنها برای دسترسی به هر سامانه یا ابزاری را دارند، همچنین ابزاری که این کاربران را توانمند می‌کند تا به حق دسترسی خود برسند. مانند نرم‌افزارهای خواننده صفحه‌های وب، صندلی‌های چرخ‌دار و دیگر ابزار.
اهمیت دسترسی پذیری
دسترسی پذیری در طراحی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به طور خاص نیاز افراد کم‌توان را در نظر می‌گیرد و طراحی شما را منعطف می‌کند. این به معنای همدلی با کاربران شماست.
حدود ۱۶ درصد از جمعیت جهان یعنی حدود ۱.۳ میلیارد نفر امروز ناتوانی قابل توجهی را تجربه می‌کنند.
تفاوت کاربردپذیری و دسترسی‌پذیری در UX
قابلیت استفاده و قابلیت دسترسی یا دسترسی‌پذیری مفاهیمی مرتبط اما متفاوت‌اند؛ با این حال هر دو مفهوم نقش اساسی در بهبود تجربه کاربری دارند و اگر می‌خواهید طراحی شما فراگیر باشد، باید به هر دو تعریف دقت کنید. همانطور که کاربردپذیری بخشی از UX خوب است، دسترسی‌پذیری هم بخشی از کاربردپذیری خوب است. دسترسی‌پذیری، در واقع توسعه قابلیت استفاده از محصول با در نظر گرفتن کاربرانی است که توانایی‌های فیزیکی یا شناختی (ذهنی) مشابه کاربران «متوسط و معمول» را ندارند. در دسترسی‌پذیری باید تمام افراد جامعه را با تمام محدودیت‌هایی که دارند در نظر بگیرید و محصول خود را به نوعی طراحی کنید که برای همه قابل استفاده باشد.
اصول دسترسی پذیری در طراحی UI وب
کنسرسیوم جهانی وب (World Wide Web Consortium) مجموعه‌ای از استانداردهای دسترسی پذیری را معرفی کرده است. مطابق با این سند که به آن Web Content Accessibility Guidelines (WCAG) گفته می‌شود؛ دسترسی پذیری وب سایت در ۴ اصل کلی خلاصه می‌شود. برای درک این ۴ اصل باید در زمان طراحی به سؤالات زیر پاسخ دهید:
- قابل درک بودن (Perceivable): آیا محتوای وب سایت به روش‌های مختلفی قابل استفاده است؟ (مثل داشتن زیرنویس برای ویدیو)
- قابل اجرا بودن (Operable): آیا سایت بدون ایجاد سردرگمی برای مخاطب یا استفاده از موس و تعاملات پیچیده کار می‌کند؟
- قابل فهم بودن (Understandable): آیا کاربر می‌تواند نحوه‌ی عملکرد رابط کاربری و اطلاعات موجود در سایت را درک کند؟
- قدرتمند بودن (Robust): آیا وسایل کمکی مختلف مثل صفحه خوان‌ها می‌توانند محتوای وب سایت را متوجه شوند؟
جمع بندی
اگر شما یک طراح سمت کاربر هستید، باید بسیار بیشتر در مورد دسترسی‌پذیری بدانید.
دسترسی پذیری در حقیقت نتیجه‌ی تلاش تیمی طراحان، توسعه دهندگان، کپی‌رایترها و تولیدکنندگان محتوا است. پس در حین طراحی قسمت‌های مختلف محصول خود باید کاربران و توانایی آنها را مد نظر داشته و مطابق با آنها عمل کنید. ساخت یک محصول با دسترسی پذیری بالا شاید در ابتدای کار سخت و دشوار به نظر برسد؛ اما با تلاش و پشتکار و رعایت اصول گفته شده، عملی و ممکن است.
« بازگشت به واژه نامهمفید بود؟
