حاشیه‌نویسی واژه:زمان مبدأ
⏳ Epoch Time (یونیکس)
تلفظ: اِپاک تایم (نه “اپوک”، نه “ایپاک”)
معادل فارسی پیشنهادی: زمان مبدأ یا زمان آغاز (یونیکس)
عبارت کامل: Unix Epoch Time
مترادف‌ها: POSIX time، Unix time
ضد مفهومی: زمان نجومی (Human-readable time)
Epoch Time عددیه که نشون می‌ده از «نقطه صفر زمان دیجیتال» تا الآن چند ثانیه گذشته.
اون نقطه صفر همون لحظه‌ایه که یونیکس نفس اولش رو کشید:
January 1st, 1970 – 00:00:00 UTC
یعنی اگه ساعت دیجیتالِ یونیکس داشته باشی، روزی که دنیا به وقت کامپیوتر شروع شد، همین لحظه بوده.
مثلاً:
Epoch Time الآن: 1715358871
یعنی ۱٬۷۱۵٬۳۵۸٬۸۷۱ ثانیه از اون لحظه‌ی تاریخی گذشته.
کاربردش در طراحی، توسعه و محصول چیه؟
- وقتی می‌خوای تاریخ‌ها رو در دیتابیس ذخیره کنی، Epoch time فرمت ساده، قابل مرتب‌سازی و بدون دردسر منطقه زمانی (Time Zone) ارائه می‌ده.
- توی طراحی رابط کاربری، ممکنه یه سیستم نمره‌دهی یا تاریخ‌بندی بخواد بر اساس زمان مطلق کار کنه.
- برای ردیابی تعامل کاربر (مثلاً کلیک یا ورود به صفحه)، زمان رو به شکل Epoch ذخیره می‌کنی.
- توی سیستم‌های غیرهمزمان (async)، مثلاً بین کلاینت و سرور، استفاده از Epoch باعث می‌شه کمتر درگیر خطای زمانی بشی.
یه نگاه پیشرفته: مشکلات و افق‌ها
🔧 مسئله‌ی Year 2038
در سیستم‌هایی که زمان رو با عدد ۳۲بیتی علامت‌دار (signed) ذخیره می‌کنن، عددی که می‌تونه نمایش داده بشه تا حدود ۲٬۱۴۷٬۴۸۳٬۶۴۷ می‌ره. این عدد تقریباً برابر با:
03:14:07 UTC on 19 January 2038
بعد از اون لحظه، این عدد به سمت منفی می‌چرخه و سیستم دچار مشکل می‌شه (مشابه Y2K). البته سیستم‌های جدید اکثراً از ۶۴ بیت استفاده می‌کنن و مشکلی نخواهند داشت.
🧠 ارتباط با سیستم‌های بلاک‌چینی و Web3
بیشتر بلاک‌چین‌ها (مثل Ethereum) زمان بلاک رو به صورت Epoch ذخیره می‌کنن. این باعث می‌شه رویدادها قابل ترتیب باشن و بدون نیاز به Time Zone، معتبر و قابل بررسی باقی بمونن.
مقایسه با زمان‌های دیگه:
| نوع زمان | توضیح | مثال |
|---|---|---|
| Epoch Time | تعداد ثانیه از 1970/01/01 | 1715358871 |
| ISO 8601 | فرمت خوانا برای انسان | 2025-05-10T14:27:00Z |
| Timestamp محلی | زمان براساس منطقه کاربر | 2025/02/15 - 17:00 (Asia/Tehran) |