تعریف: ذی نفعان

« Back to Glossary Index

به انگلیسی: Stakeholder

به فارسی: سودبر، تاثیرپذیر

توضیح بیشتر: ذی نفعان، افراد و گروه‌ها و سازمان‌هایی هستند که می‌توانند روی چشم انداز و مأموریت یک بنگاه اقتصادی تأثیر بگذارند. هم‌چنین دستاوردها و خروجی‌های استراتژیک بنگاه، روی آن‌ها تأثیر می‌گذارد. ضمناً می‌توانند در زمینه‌ی عملکرد بنگاه، انتظارها و ادعاهایی داشته باشند و این انتظارات را [به وسیله‌ی اهرم‌های مختلفی که در اختیار دارند] اعمال کنند.

به عنوان یک مثالِ به یادماندنی، به خاطر داشته باشید که یکی از مهم‌ترین مجموعه‌هایی که باید در فهرست ذی‌نفعان یک کارخانه‌ی پلاستیک‌سازی ذکر شود، طبیعت است. چون طبیعت، از چنین کارخانه‌ای اثر می‌پذیرد.

اهمیت توجه به ذی نفعان

اکنون که تعریف ذی نفع را خواندید، ممکن است چنین سوال‌هایی را از خود بپرسید:

چرا تا این حد بر روی بحث ذی نفعان سازمان تأکید می‌شود؟
چرا اغلب کتاب‌های استراتژی، این موضوع را در قالب یکی از سرفصل‌های خود مطرح می‌کنند؟
مگر تا همین چند دهه پیش که این بحث رواج نداشت، مدیریت استراتژیک کسب و کارها با مشکل مواجه بود؟

مسئله این‌جاست که چند دهه قبل که بحث ذی‌نفعان تا این حد جدی نبود، شرایط صنعت و اقتصاد هم تفاوت داشت و مدیریت یک کسب و کار به اندازه‌ی امروز، پیچیده نبود.

فشار رقابتی در دهه‌های اخیر، بسیار بیشتر شده و امکانات تولید، به شکلی گسترده و فراگیر توزیع شده است. فناوری اطلاعات هم به سهم خود، نقش مهمی در تسریع فرایندهای تولید، طراحی و عرضه ایفا کرده است.

ابزارهایی مثل وب و شبکه های اجتماعی هم، تأمین‌کننده و مصرف‌کننده و شرکت‌های رقیب را از هر زمان دیگری به شما نزدیک‌تر کرده است.

به طور کلی می‌توان گفت فشار رقابتی و ناپایداری محیطی، در اغلب صنایع افزایش پیدا کرده و هر اشتباهی در قبال هر یک از ذی‌نفعان، می‌تواند بقای کل کسب و کار را تهدید کند.

در زمانی نه‌چندان دور، مهم‌ترین چالش مدیرعامل این بود که مالکان و سهامداران شرکت را خوشحال کند و در مقابل سرمایه‌گذاری آن‌ها در شرکت، سود کافی به آن‌ها بازگرداند.

اما امروز مدیران ارشد شرکت، گاهی مجبور هستند به خاطر ذی نفعان دیگر (مثلاً مشتری، گروه‌های حامی محیط زیست، تأمین‌کنندگان و حتی گاهی شرکت‌های رقیب) روبروی هیأت‌مدیره و سهامداران بایستند و تأکید کنند که باید منافع گروه‌های دیگر هم در نظر گرفته شود.