پتنت چیست؟ |مالکیت فکری | ثبت ایده
- 2022-07-10
- 8 نوامبر 2022
شاید بتوان گفت به رسمیت شناختن مالکیت معنوی و دارایی‌های معنوی (Intellectual Properties) یکی از اتفاقات بزرگ در قرون اخیر بوده. چون بزرگ‌ترین تهدید برای صاحبان ایده‌ها و اختراعات، سرقت ایده است، با وجودی که هیچ‌وقت نمی‌توان سرقت ایده‌ها، اختراعات و نوآوری‌ها را به طور کامل محدود کرد، قطعاً قوانینی که هزینهٔ این کار را افزایش دهند، می‌توانند مفید باشند.
پیش از این و در مقالات:
مفصل صحبت کرده بودیم که پیش نیاز مطالعه این مقاله اس؛
دوســت عزیــز ســلام،
چنانچه اولیـن بارِ که به محبی‌دیزاین مراجـعه می‌کنیـد لازمه بدونید که در این سلسه مقالات ما داریم با روند و اصول دیزایـن و مدیریت یک محصـول و یا همون مسیر دیزاینــر شدن آشنا می‌شیم، برای درک بهتر مفاهیم و قرار گرفتن در بهینه ترین مسیر توصیه می‌شه از اولین‌قدم ایـن مسـیر با ما همراه بشید، چون لازمه حتما یک سری پیش نیاز هارو بـدونیـد تا مطالب براتون قابل هضم باشه؛
از طریق لینک زیر می‌تونی بری نقشه راه رو ببینی و از اولین قدم این مسیر با ما هم‌قدم بشی؛
موقعیت شما در حال حاضر:
اگر علاقه داشتید، به همراه موسیقی مطالعه کنید:
کنگرهٔ آمریکا بیش از دو قرن پیش، در سال ۱۷۹۰، قانونی برای حمایت از اختراعات تصویب کرد و در توضیح آن گفت (+): «این قانون، نوآوری را افزایش داده و پیشرفت صنعتی را سریع‌تر می‌کند.»
در کشور خودمان هم، نزدیک به یک قرن پیش، در سال ۱۴۱۰، نخستین قانون ثبت علائم و اختراعات تصویب شد که مشروح آن را می‌توانید در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس ببینید (+) البته این قانون‌های حمایتی، مثل هر قانون دیگر، دردسر آفرین هم هستند. تجربه نشان داده که هر قانونی هم‌زمان با پر کردن یک حفره، سوراخ‌های تازه‌ای ایجاد می‌کند و مسیرها و دردسرهای تازه‌ای شکل می‌گیرند.
مشکل ثبت اختراع و حق امتیاز و سیستم Patent این است که عده‌ای از افراد و کسبوکارها به عنوان یک ابزار پیشگیرانه به سراغ آن‌ها می‌روند. یعنی هنوز ایده‌ای را که پخته و نهایی نشده، ثبت می‌کنند تا رقبا نتوانند از آن استفاده کنند.
جالب این‌جاست که شرکت‌هایی هم با عنوان تحلیل پتنت یا Patent Analytics فعالیت می‌کنند و با بررسی دقیق درخواست‌های ثبت پتنت، جریان کلی ایده‌ها را دنبال می‌کنند (مثلاً Clarivate و Harrity). این نوع شرکت‌ها گزارش‌های مختلفی دربارهٔ اولویت‌های کسبوکارها، جهت‌گیری صنایع، روندهای کلی اختراع، ایده‌های آینده‌ساز، اختراعات رونق‌یافته و … منتشر می‌کنند و به سایر کسبوکارها می‌فروشند.
اقدام کردن برای محافظت از پتنت
برخلاف حق کپی‌رایت، پتنت به صورت خودکار ایجاد نمی‌شود؛ مخترع باید برای پتنت اقدام کند. وی باید در کمتر از یک سال از زمان علنی شدن اختراع خود در عرصه‌ی عمومی، برای نمونه شرح اختراع یا پیشنهاد فروش آن، برای پتنت اقدام کند. مخترع یا وکیل وی، باید پیش از اقدام برای دریافت پتنت، یک بررسی اولیه انجام دهد تا مطمئن شود که آیا واجد شرایط دریافت پتنت می‌شود یا خیر. در ایالات متحده، روند کار چنین است که درخواست پتنت و هزینه‌ی ثبت آن به اداره‌ی پتنت و نشان تجاری آمریکا ارسال و در آنجا توسط مأمور آزمونگرِ پتنت بررسی می‌شود.
اگر پتنت به اختراع تعلق بگیرد، مخترع باید هزینه‌ای دیگر پرداخت کند تا دولت گزارشی درباره‌ی اختراع و نحوه‌ی بهره‌برداری از آن منتشر نماید. فقط یک وکیل متخصصِ پتنت یا آژانس پتنت می‌تواند پرونده‌‌های ثبت اختراع را پیش از اداره‌ی پتنت و نشان تجاری، تحت پیگرد قانونی قرار دهد. پیش از آنکه فردی بتواند به عنوان وکیل پتنت یا آژانس پتنت مجوز دریافت کند، باید دارای مدرک در زمینه‌های فنی یا علمی مشخص باشد.
پتنت‌های کاربردی و گیاهی از زمان ثبت آن تا ۲۰ سال به طول می‌انجامد، درحالی‌که پتنت‌های طراحی ۱۴ سال اعتبار دارند. اگر صاحب یک پتنت کاربردی، هزینه‌ی ابقای آن را پرداخت نکند، پتنت زودتر باطل می‌شود. پس از اینکه دوره‌ی پتنت به پایان رسید، آن اختراع به دارایی‌های عمومی تبدیل می‌شود و همه‌ی افراد می‌توانند آن را بفروشند یا از آن بهره‌برداری کنند. برای نمونه، پس از اینکه دوره‌ی پتنت تیلنول (Tylenol) به پایان رسید، دیگر شرکت‌های داروسازی، تولید نسخه‌ی عمومی این دارو را آغاز کردند.
پتنت چه حقوقی به مخترع می‌دهد؟
پتنت این حق را به شما می‌دهد که دیگران را از بهره‌برداری از اختراع یا نوآوری‌تان بازدارید، یا می‌توانید انتخاب کنید که افراد پس از توافق با شما، از آن بهره‌برداری کنند. همچنین، پتنت این حق را به شما می‌دهد که در برابر کسانی که تخلف کرده‌اند، اقدامات قانونی لازم را انجام دهید و ادعای خسارت کنید. لازم نیست که مخترع برای بهره‌برداری از اختراع خود آن را ثبت کند، اما زمانی که اختراع عمومی شود، دیگر هیچ مراقبتی در برابر بهره‌برداری‌های احتمالی وجود نخواهد داشت و مخترع نیز دیگر نمی‌تواند آن را ثبت کند. دفتر مالکیت معنوی تضمین نمی‌کند که دیگران یک اختراع پتنت‌شده را کپی نکنند. بنابراین، این بر عهده‌ی دارنده‌ی پتنت است که اقدامات لازم را انجام دهد تا مطمئن شود که به طرح یا ایده‌اش تعدی نشده است. زمانی که ایده‌ای ثبت شد یا به عرصه‌ی عمومی راه یافت، دیگر نمی‌توان آن را ثبت کرد.
نقض پتنت
اگر مخترعی گمان می‌کند کسی از اختراع ثبت‌شده‌ی وی بدون اجازه بهره‌برداری کرده است، می‌تواند علیه فرد یا نهاد متخلف به دادگاه شکایت کند. اگر دادگاه موافقت کند، دارنده‌ی پتنت می‌تواند جریمه، هزینه‌ی وکالت، خسارتی متناسب با حق امتیاز و نیز حکم توقیف (دستوری که متخلف را از نقض پتنت منع کند) دریافت کند. البته باید توجه داشت که اقدام قانونی برای نقض پتنت ممکن است تا حدودی زمان‌بر و پرهزینه باشد، از این رو، موارد نقض غالبا به صورت توافقی رفع می‌شوند.
قوانین پتنت پیچیده هستند: یا یک وکیل تماس بگیرید
اگر اختراعی دارید که می‌خواهید از آن محافظت کنید، شایسته است با قوانین کلی ثبت اختراع و مالکیت معنوی آشنا شوید. با برخورداری از یک پتنت، شما می‌توانید به شرکتی دیگر مجوز بهره‌برداری دهید یا خودتان وارد کسب‌وکار شوید، اما ناکامی در ثبت درست پتنت نیز می‌تواند پایانی بر رویاهای شما باشد. اگر برای ثبت اختراع نوآورانه‌تان به مشاوره‌ی حقوقی نیاز دارید، حتما با یک وکیل متخصص تماس بگیرید.