طراحی سمت کاربر: توجه به تجربه محصول | User Side Design
طراحی سمت کاربر یا به اختصار USD، چارچوبی فرایندی است که محوریت آن نیازها، رفتارها، و ترجیحات کاربران واقعی در مراحل مختلف طراحی محصول یا خدمات است. این رویکرد تضمین می‌کند که نتیجه نهایی، چه یک نرم‌افزار، اپلیکیشن، یا حتی یک محصول فیزیکی، تا حد ممکن با انتظارات و کاربردهای کاربر همخوانی داشته باشد.
طراحی سمت کاربر امروزه خود به گرایشی مهم از طراحی محصول شده است. و در هررشته بصورت اختصاصی دنبال می‌شود.
طراحی سمت کاربر
در این رویکرد، کاربر در مرکز تمام تصمیمات طراحی قرار می‌گیرد. تعاملات گسترده با کاربران از طریق مشاهده، مصاحبه، و تست‌های کاربردپذیری انجام می‌شود تا بینش‌های ارزشمندی درباره رفتار و انتظارات آنها به دست آید.
سال‌های زیادی است که آنچنان به استفاده از رابط گرافیکی پی‌سی‌ها، لپ‌تاپ‌ها، گوشی‌ها و تبلت‌ها خو کرده‌ایم که این نوع رابط گرافیکی به نظرمان کاملا بدیهی و طبیعی می‌آید و تاریخ را فراموش می‌کنیم و فکر نمی‌کنیم که تا پیش از سال ۱۹۸۴، شیوه تعامل ما با کامپیوترها بسیار متفاوت از امروز بود:
C:>RUN autoexec.bat
اما ما چگونه از آنجا به رابط‌های گرافیکی نوینی مثل آنچه در آی‌پد می‌بینیم، رسیدیم؟
محورهای اصلی طراحی کاربرمحور:
- کاربردپذیری: سهولت استفاده و دسترسی.
- توجه به ویژگی‌های کاربران: سن، سطح تجربه، یا محدودیت‌های خاص کاربران.
- محیط و شرایط استفاده: مکان و زمان تعامل کاربران با محصول یا خدمات.
- گردش کار: بررسی دقیق وظایف و فرآیندهایی که کاربران انجام می‌دهند.
هفت اصل طراحی کاربر محور
اکنون که به چیستی طراحی سمت کاربر پی بردیم، بیایید به مفاهیم مهمی که هنگام شروع کار باید در نظر داشته باشیم، بپردازیم.اصول مختلف در دنیای طراحی UX و UI و UB رایج هستند؛ همانطور که بنیاد طراحی تعاملی موافق است و از آنها به عنوان “قوانین، دستورالعمل‌ها، تعصبات و ملاحظات طراحی” برای راهنمایی طراحان یاد می‌کند. من این فرآیند را به هفت اصل پایه‌ی طراحی کاربر محور تقسیم کرده‌ام.
1- زمینه‌ی استفاده و نیازهای کاربر را درک کنید
قبل از شروع یک پروژه‌ی جدید، مهم است که بدانید کاربران‌تان چه کسانی هستند، چه مشکلاتی باید حل شوند و چگونه و چه زمانی با محصول تعامل خواهند داشت.
- چرا کاربران به این محصول نیاز دارند؟
- کاربران در چه محیطی با آن تعامل خواهند داشت؟
- چه انتظاراتی دارند؟
- رفتارها و خصوصیات آنها چیست؟
درک کاربر و نحوه‌ی تعامل آنها با محصول، نیروی محرکه‌ی طراحی کاربر محور است.
2- دخالت زودهنگام و مکرر کاربران
در طراحی کاربر محور ، کاربران هرچه زودتر و بیشتر در فرآیند طراحی شرکت کنند، بهتر است. مشارکت زودهنگام، این اطمینان را ایجاد می‌کند که طراحان تصویر واضحی از اینکه کاربران‌شان چه کسانی هستند و چه راه‌حل‌هایی برای طراحی نیاز دارند، دریافت می‌کنند.مصاحبه‌های مکرر، تست کاربر و مجموعه بازخورد کاربر به طراحان کمک می‌کند تا کار خود را تایید کنند و مطمئن شوند که طرح‌های آنها برای مشتری مفید هستند. از آنجایی که کاربران دائما در حال تجزیه و تحلیل، نقد و هدایت انتخاب‌های طراحی هستند، پروژه‌هایی که از فرآیند طراحی کاربر محور استفاده می‌کنند، اغلب بسیار انعطاف‌پذیر هستند و در طول زمان تکامل پیدا می‌کنند.
3- محصول را ساده، واضح و پایدار نگه دارید
محصولی که با استفاده از فرآیند طراحی کاربر محور طراحی شده است، برای کاربران آسان خواهد بود که با آن تعامل داشته باشند و تلاش ذهنی غیرضروری را کاهش دهند. یکی از بهترین راه‌ها برای رسیدن به این هدف، ساده، شفاف و سازگار نگه داشتن طرح‌ها است. این به معنای استفاده از زبانی قابل فهم و ساده، حفظ نحوه‌ی رفتار عناصر رابط کاربری و تنها اطلاعات مرتبط را شامل شدن است. بسیاری از طراحان، به مدل‌های ذهنی و اکتشافی کاربردپذیری تکیه می‌کنند تا طرح‌های خود را مطابق با آنچه که کاربر انتظار دارد یا قبلا با آن مواجه شده است، حفظ کنند.
4- یک ناوبری بصری ارائه دهید
توانایی یادگیری سریع نحوه‌ی عملکرد یک محصول و پیمایش آسان در آن، بخش مهمی از طراحی کاربر محور است. راه‌های ناوبری کافی، صفحات ورود اولیه‌ی کاربر، نشانگرهای صفحه یا نوارهای پیمایشی که به راحتی قابل مشاهده باشند و منوهای موثر، همه راه‌هایی هستند که کاربران با یک محصول، تعاملی آسان و شهودی خواهند داشت. کاربران باید بتوانند در حین انجام وظیفه‌ی مورد نظر خود، مسیری واضح را از طریق محصول شما دنبال کنند. اگر منحرف شوند یا وارد یک منطقه‌ی ناخواسته شوند، دکمه‌های برگشت یا لغو، باید به طور واضح برای آنها وجود داشته باشند.
5- کمک و بازخورد ارائه دهید
یک طراح خوب، می‌تواند پیش‌بینی کند که کاربری در هنگام استفاده از محصول آنها، کجا ممکن است تلفن را قطع کند یا در کجا ممکن است برای او اصطکاک رخ دهد. در پاسخ به این، ارائه‌ی Tooltipها و Pop-upهای ساده و مرتبط در هر کجا که لازم است، پیشنهاد خیلی خوبی است. این ویژگی‌ها به کاربران کمک می‌کنند تا بدانند که در مسیر درستی هستند.
لینک دادن به صفحات راهنما، باید به راحتی در دسترس باشد و زبان مورد استفاده در محصول نیز باید ساده و قابل فهم باشد. علاوه بر این، باید از انیمیشن‌ها، صفحه‌های Loading و صفحات تکمیل کار استفاده کرد تا به کاربر اطمینان دهیم که عملیات در حال انجام است یا انجام شده.
6- از رویکرد کاربر محور برای تحویل محصول استفاده کنید
اغلب اوقات، کار یک طراح پس از طراحی محصول نهایی متوقف نمی‌شود. از بسیاری از طراحان خواسته می‌شود تا شیوه‌های تحویل محصول‌شان را بهبود بخشند. فرآیند طراحی کاربر محور را می‌توان نه تنها برای خود خدمت، بلکه نحوه‌ی خرید، نصب، به‌روزرسانی و یا حتی حذف یا لغو آن نیز اعمال کرد. ارائه‌ی یک تجربه‌ی خوب به کاربران قبل از باز کردن برنامه یا محصول، می‌تواند به آنها کمک کند تا تصور بهتری را از برند یا شرکت شما داشته باشند. همچنین هنگام کار کردن با محصول نیز می‌تواند آنها را در آرامش بیشتری قرار دهد. علاوه بر این، محصولی که تعمیر یا حذف نصب آن بدون دردسر باشد، می‌تواند احتمال خرید را در آینده از همان شرکت توسط آن کاربر افزایش دهد.
7- از یک فرآیند طراحی تکراری استفاده کنید
حتی اگر نیازهای کاربر از ابتدای چرخه‌ی طراحی تا انتها در نظر گرفته شده باشند، این احتمال وجود دارد که پس از عرضه‌ی محصول، بازخورد کاربر همچنان وجود داشته باشد که باید جمع آوری شده و در طرح‌های آینده ادغام شود. پس از تکمیل مراحل طراحی کاربر محور، طراحان طرح‌های خود را مجددا ارزیابی می‌کنند، بینش بیشتری از کاربر جمع‌آوری می‌کنند و محصول نهایی را بهبود می‌بخشند.
در نتیجه، فرآیند طراحی کاربر محور فراتر از زمانی که یک محصول در بازار عرضه شده است، گسترش می‌یابد. همچنین برای راهنمایی و اطلاع‌رسانی در بازطراحی و به‌روزرسانی بعدی استفاده می‌شود و بهترین محصول ممکن را برای کاربران تضمین می‌کند.
اهمیت طراحی سمت کاربر
همدلی، در قلب طراحیِ با کیفیت است و فرآیند طراحی کاربر محور در پرورش درک و حساسیت کاربر، عالی است. با درگیر نگه داشتن مشتری در فرآیندی خلاقانه، طراحان می‌توانند محصولاتی را ایجاد کنند که مطمئنا رضایت کاربران خود را جلب می‌کنند و بنابراین زمان و هزینه‌ی مورد نیاز برای بازطراحی یا عیب‌یابی را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، یک محصول متناسب با کاربران، احتمالا منجر به رضایت کلی مشتری، افزایش تعامل کاربر، فروش شرکت و ایجاد یک درک بهتر از برند خواهد شد. همچنین تضمین می‌کند که شما به طور فراگیر و جامع طراحی می‌کنید. این اصل، خود یک عامل کلیدی در دنیای طراحی UX است.
نه تنها اصول طراحی کاربر محور به مشتریان کمک می‌کند تا از یک محصول استثنایی استفاده کنند، بلکه به بهره‌وری کارکنان و حفظ اعضای تیم در همین زمینه کمک می‌کند. کار در جهت برآورده کردن نیازهای کاربر، به طراحان، توسعه‌دهندگان و مدیران سطح بالا، هدف مشترکی را در راستای بهبود محصول می‌دهد. با اهداف روشن، می‌توانید زمان کمتری را صرف حدس زدن در مورد انتخاب‌های طراحی یا طراحی ویژگی‌های غیرضروری کنید و زمان بیشتری را برای طراحی آنچه کاربر دقیقا می‌خواهد، صرف کنید.
گرایش‌های تخصصی رشته طراحی سمت کاربر
رشته طراحی سمت کاربر به‌عنوان یک چتر رشته‌ای، شامل حوزه‌های تخصصی مختلفی است:
- طراحی رابط کاربری (User Interface)
- طراحی تجربه کاربری (User Experince)
- طراحی رفتار کاربر (User Behavior)
- بررسی ارگونومی محصولات (Ergonomic)
- ایجاد طرح‌بندی‌ها (Layout)
- افزودن فرم‌های اعتبارسنجی (ٰAdding Form Validation)
- افزودن عناصر بصری مانند رنگ، فونت و سایر موارد به محصول
مزایا و کاربردهای طراحی سمت کاربر
1. افزایش رضایت کاربر
محصولاتی که براساس نیازها و خواسته‌های کاربران واقعی طراحی شده‌اند، منجر به تجربه‌ای بهتر و در نتیجه رضایت بیشتر مشتری می‌شوند.
2. کاهش هزینه‌ها و بازطراحی
بررسی نیازهای کاربر از ابتدا، احتمال خطاها و نیاز به تغییرات بعدی را کاهش می‌دهد.
3. ایجاد وفاداری در مشتریان
محصولاتی که کاربردپذیر و کاربرپسند هستند، مشتریان را به برند وفادارتر می‌کنند.
4. استفاده در طیف گسترده‌ای از صنایع
از توسعه اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها گرفته تا طراحی محصولات فیزیکی، خدمات دولتی، و حتی سیستم‌های پیچیده صنعتی.
مثال‌های واقعی از طراحی سمت کاربر
- اپل: تمامی محصولات اپل، از آیفون تا مک‌بوک، با محوریت ساده‌سازی تجربه کاربر طراحی شده‌اند.
- نتفلیکس: طراحی ساده و کاربرپسند نتفلیکس که با الگوریتم‌های شخصی‌سازی ترکیب شده است.
- گوگل مپ: طراحی مسیریاب‌های گوگل بر اساس بازخوردهای کاربران و شناسایی مشکلات رایج کاربران در ناوبری.
طراحی سمت کاربر در برنامه نویسی
به ساخت و ایجاد برنامه‌هایی که در یک وب سایت یا برنامه کاربردی تحت وب با کاربر تعامل دارند و مربوط به ظاهر و رابط کاربری آن می‌شوند، «برنامه نویسی سمت کلاینت یا کاربر» (Client-Side Programming) یا «اسکریپت نویسی سمت کلاینت یا کاربر» (Client-Side Scripting) می‌گویند. برنامه نویسی سمت کلاینت بخشی بسیار مهمی از یک برنامه کاربردی تحت وب به حساب می‌آید، زیرا اولین چیزی که کاربر در یک وب سایت یا وب اپلیکیشن با آن مواجه می‌شود، رابط کاربری آن است.
در واقع، برنامه نویسی سمت کلاینت شامل مواردی می‌شود که کاربر آنها را می‌بیند؛ از جمله متن‌ها، تصاویر، بخشی از رابط کاربری (User Inteface | UI) و هر گونه عملکردی که در مرورگر کاربر انجام می‌شود. زبان نشانه‌گذاری متن (Markup Language) مانند HTML و زبان استایل‌دهی به متن مانند CSS در مرورگرهای سمت کلاینت قابل تفسیر هستند.
به علاوه، بسیاری از توسعه دهندگان امروزی ترجیح می‌دهند که برنامه نویسی سمت کلاینت بیشتری در معماری برنامه‌های خود نسبت به برنامه نویسی‌های سمت سرور (Server-Side Programming) انجام دهند و پروژ‌های خود را طبق منطق برنامه‌های پویا پیاده‌سازی کنند. به همین دلیل، معمولاً برنامه و اپلیکیشن‌های مدرن در سمت کلاینت پیاده‌سازی می‌شوند. برنامه نویسی سمت کاربر اغلب با زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت (JavaScript) نوشته می‌شود. به برنامه نویسی سمت کلاینت، توسعه یا برنامه نویسی فرانت اند هم گفته می‌شود. اما باید به این نکته نیز توجه داشت که این دو اصطلاح دقیقاً به یک معنی نیستند. پیچیدگی این موضوع به این حقیقت بازمی‌گردد که در دنیای مدرن و تکنولوژی، کاربران از دستگاه‌های مختلف با نمایشگر مختلف استفاده می‌کنند که توسعه دهنده را مجاب می‌کند معقول‌ترین تجربه کاربری را برای کاربر به وجود آورد که به همین جهت توسعه دهنده باید از اجرا شدن سایت در مرورگرهای مختلف(Cross-browser) و سکوهای مختلف(Cross-platform) اطمینان حاصل کند و همچنین این موضوع اهمیت توسعه در سمت کاربر را متذکر می‌شود.
نکاتی برای الهام در طراحی سمت کاربر
توجه به کاربر به‌عنوان راهنما:
- اگر می‌خواهید طراحی کنید که واقعاً کاربردی باشد، همواره از کاربر بپرسید:
- “به چه چیزی نیاز دارید؟”
- “چرا این مشکل برای شما مهم است؟”
اصول طراحی همدلانه:
- خود را جای کاربر بگذارید. چگونه محصول یا خدمات شما می‌تواند زندگی او را راحت‌تر کند؟
آزمون‌های مداوم:
- طراحی سمت کاربر هرگز کامل نمی‌شود. با تست و دریافت بازخورد، می‌توانید مداوم آن را بهبود ببخشید.
جمع بندی
طراحی سمت کاربر، فراتر از صرفاً ایجاد یک محصول است؛ این رویکرد به معنای طراحی تجربه‌ای است که کاربر را در مرکز توجه قرار داده و مشکلات او را به بهترین نحو ممکن حل می‌کند. اگر طراحی با همدلی، تحقیق عمیق، و تست‌های مستمر همراه باشد، نتیجه‌ای خلق خواهد شد که نه‌تنها کاربران را راضی، بلکه آنها را وفادار می‌کند. طراحی سمت کاربر می‌تواند فرآیندی گریزناپذیر برای شرکت‌ها و سازمان‌های محصول به نظر برسد، اما با در نظر گرفتن اصول کلیدی طراحی کاربر محور(User-Centered Design)، طراحان و کسب‌وکارها می‌توانند روی ساختن محصولاتی بهینه و کاربرپسند که مردم مشتاق استفاده از آنها هستند، تمرکز کنند.
هنر واقعی فرآیند طراحی کاربر محور زمانی به وجود می‌آید که یک سازمان بتواند نیازهای کاربر را با الزامات تجاری برای شرکت به تعادل برساند. پایبندی به اصولی گفته شد، در حالی که اهداف کلی شرکت را در ذهن دارید، اغلب فرمولی برای موفقیت شما در ساخت یک محصول بسیار مطلوب و موفق است که به سازمان کمک می‌کند تا به اهداف بلندمدت خود دست یابد.
طراحی کاربر محور، اخیرا در دنیای توسعه‌ی محصول محبوبیت پیدا کرده است. همه روزه، مزایای این فرآیندِ طراحی، توسط صنایع مختلف در حال دیده شدن هستند. با این حال، تغییر روش‌ها و ایدئولوژی‌های طراحی سنتی و عادت کردن به رویکردی متمرکز بر کاربران، می‌تواند برای سازمان‌ها کمی دشوار باشد. از سویی دیگر، داشتن درک کاملی از طراحی کاربر محور، چیستی آن، چرایی سودمندی آن و مفاهیم اصلی آن، می‌تواند برای شرکت‌هایی که به دنبال فرا گرفتن این رویکرد طراحی خلاقانه هستند، بازی را تغییر دهد.
شما چگونه می‌توانید در پروژه‌های خود، از طراحی کاربرمحور بهره ببرید؟
