کاستوم دیزاین | طراحی محصول سفارشی

سفارشی سازی و شخصی سازی دو مفهوم کلی است که در طراحی محصول در مدت زمان زیادی نامفهوم و ناروشن مانده اند. مردم معمولا از هر دوی این کلمات برای یک معنی استفاده می ‌کنند. اما در نهایت بین این کلمه تفاوت وجود دارد. در حالی که هر دوی سفارشی سازی و شخصی سازی یک هدف یکسان را دنبال می کنند –ساختن تجربه مناسب برای کاربران– اما راه رسیدن به این هدف متفاوت است. برای کمک به درک بهتر این موضوع، این درس از مدرسه دیزاین قصد دارد با یک بینش کمکی به شما تفاوت این دو موضوع را بگوید.

اگر از فروش کالاهای خام (مانند گندم و شکر و نمک) بگذریم، قدیمی‌ترین شکل تولید و عرضه‌ی محصول توسط کسب و کارها را می‌توان عرضه‌ی  محصولات استاندارد و سفارشی دانست.سبکی که از چند هزاره قبل آغاز شده و تا همین امروز هم ادامه دارد.

لازمه بگم کاستوم دیزاین با طراحی پرسونامحور که در درس های قبلی راجع بهش نوشتیم،هم‌پوشانی های زیادی دارن و شاید بشه گفت یکی هستن اما برای اینکه شما عزیزان بطور دقیق تری با این مفاهیم آشنا بشید تصمیم گرفتم دو مفهوم و دو اصطلاح سفارشی سازی (Customization) و شخصی سازی (Personalization)  رو در دو درس و بصورت جداگانه بهشون بپردازم.

تعریف طراحی سفارشی یا کاستوم

طراحی سفارشی یا کاستوم چیزی است که به یک ترتیب خاص ساخته شده است، یک مثال مناسب از طراحی سفارشی ساخته شده “لباس شب عروسی” است که در آن لباس برای عروس دوخته می‌شه؛  مشتری معمولاً نظرهاش رو می ده یا از طراح پیشنهاداتش رو می خواهد تا چیزی منحصر به فرد خلق بشه، طرح های سفارشی می تواند هر چیزی باشد، از لباس ها و مبلمان گرفته تا تی شرت و کفش.

اگر از فروش کامودیتی‌ها (مانند گندم و شکر و نمک) بگذریم، قدیمی‌ترین شکل تولید و عرضه‌ی محصول توسط کسب و کارها را می‌توان عرضه‌ی  محصولات استاندارد و سفارشی دونست، سبکی که از چند هزاره قبل آغاز شده و تا همین امروز هم ادامه داره:

• -ساخت شمشیر توسط آهنگر برای سربازی که ابتدا نوع و شکل شمشیر را سفارش داده است.
• -ساختن عمارت‌ها و ساختمان‌ها به دستور پادشاهان، ثروتمندان و مالکان زمین‌ها
• -ساختن لیوان‌ها و وسایل شیشه‌ای توسط شیشه‌گران، با رنگ و طراحی تعیین شده توسط مشتری 
• – ترسیم یک تابلو نقاشی به سفارش مشتری 
• – طراحی و تولید یک بسته‌ی نرم‌افزاری یا افزونه بنا به سفارش مشتری و بر اساس انتظارات او
• و….

اما گذشته از آن دو اصطلاح سفارشی سازی (Customization) و شخصی سازی (Personalization) معمولاً به جای یکدیگر به کار می‌روند.واقعیت این است که جز در شرایطی که در پی طراحی محصول یا تحلیل سرویس‌ها و پلتفرم‌ها باشید، استفاده‌ی این دو واژه به جای یکدیگر، مشکل و بحران خاصی را هم به‌وجود نمی‌آره…با این حال، شناخت این دو مفهوم و به طور خاص، مفهوم شخصی سازی به ما کمک می‌کند تا یکی از فرصت‌ها و قابلیت‌های بزرگ دنیای طراحی محصول را بیشتر و بهتر ببینیم و جدی بگیریم؛بطور خلاصه عرضه‌ی محصول استاندارد یعنی پیش از مشخص شدن سفارش و خواست مشتری، یک یا چند نمونه محصول را تولید کرد تا مشتریان، یکی از محصولات موجود را خریداری کنند، این حالت برای وقتیس که عرضه‌کننده‌ی کالا یا خدمت، می‌داند که چه محصول یا محصولاتی مشتریان بیشتری دارند، پس می‌تواند همان مدل‌ها را آماده کرده و به مشتریان عرضه کند.

در عرضه‌ی سفارشی ، همه چیز از سفارش مشتری آغاز می‌شود، اما در عرضه‌ی محصولات استاندارد، ابتدا محصول آماده و عرضه می‌شود و سپس مشتری، بر اساس نیاز خود، آن را انتخاب و خریداری می‌کند؛ با توجه به تعریفی که ارائه کردیم، حتی کسی که در یک کارگاه کوچک خانگی، چند لیف حمام یا شال‌گردن را بافته‌ و عرضه می‌کند، در گروه عرضه‌ی محدود محصول استاندارد طبقه‌بندی می‌شود، چون محصول از قبل آماده شده و بر اساس سفارش و سلیقه‌ی مشتری تغییر نمی‌کند.

در ادامه چند ویدئو ببینید از شخصی سازی محصولات در صنعت فشن تا بحث رو ادامه بدیم.

تفاوت میان سفارشی سازی و شخصی سازی

محصول سفارشی دارای ارزش افزوده

همه ما دوست داریم آن چیزی که قصد خریدش را داریم٬ سفارشی سازی کنیم. زمانی که شما پیتزا سفارش میدهید، آن پیتزایی را سفارش خواهید داد که دارای مواد تشکیل دهنده مورد علاقه شما باشد. موقع خرید لباس، رنگی را انتخاب میکنید که مورد علاقه شماست. زمانی که میخواهید خودرویی را خریداری کنید، دقت میکیند که آن ماشین، آپشن های مورد نظر شما را دارا باشد.

حالا چرا واقعا به مشتری خود این ارزش افزوده را ندهیم؟

برای درک بیشتر ارزش افزوده به این مثال ها توجه کنید: به عنوان مثال، مشتری از ما خریدی را انجام میدهد و ما در همان خرید به صورت رایگان هدیه را تقدیم کنیم. این به معنای ارزش افزوده می باشد. ارش افزوده باعث میشود که مشتری از شما راضی و خوشحال باشد و باعث میشود که مشتری مجدد از سایت شما خرید کند، این به معنی سود بیشتر برای شما می باشد. به عنوان مثال بیایید در سایت رزرواسیون هتل خود، به مشتری صبحانه رایگان به عنوان اشانتیون دهید. یا یک تور یک روزه در هتل خود قرار دهید و زمانی که مشتری خرید و یا رزرو آنلاین انجام داد، از مشتری درخواست کند که در این تور یک روزه نیز شرکت کند و مبلغ ان را پرداخت کند. به مشتری های خود اعتبار داده و برای آن ها ارزش قائل شوید تا مشتری ها نیز برای تجارت و کسب و کار آنلاین شما ارزش قائل شوند. طراحی محصول سفارشی یعنی احترام و ارزش دادن به مشتری های خود که علاوه بر منحصر بفرد شدن محصول نهایی دست تولید کننده در تعیین قیمت نهایی کاملا باز و اختیاری است.

چالش‌ها در طراحی محصولات سفارشی

مهم ترین چالش در طراحی محصولات سفارشی فرآیند تولید این دسته محصولات است؛ تولید یک محصول روش‌های مختلفی دارد، برخی از این روش‌ها برای تولید بیش‌تر کالاها مناسبند و برخی دیگر فقط منحصر به تولید چند کالای خاص هستند. در مورد تولید انبوه محصولات سفارشی و انواع متدهای تولید در آینده بیشتر صحبت خواهیم کرد.

جمع‌بندی

سلائق و نیازهای هر کاربری متفاوت است، برای شخصی سازی و سفارشی سازی درست مانند دیگر جنبه های طراحی شما نیاز دارید تا کاربران‌تان را بشناسید و پرسونا آنها رو در نظر داشته باشید؛  درنظر گرفتن هر دو حالت سفارشی سازی و شخصی سازی نیازمند کار زیاد و زمان کافی است. پیاده سازی حالت شخصی سازی نیازمند بررسی های مرتب و منظم است تا مطمئن شوید که محتوای درست به سوی پروفایل های مرتبط می‌رود. درست در همین آن، سفارشی سازی نیازمند آن است که بتوانید برنامه را با تغییرات کاربر چه در رابط کاربری و چه در کارایی وفق دهید.