معرفی و خلاصهای از کتاب «قلاب» نوشته نیر ایال Hooked
عنوان اصلی: Hooked: How to Build Habit-Forming Products
نویسنده: نیر ایال
موضوع: طراحی محصولات عادتساز
چاپ اول: 2014

آشنایی با کتاب قلاب و اهمیت آن
نیر ایال در کتاب قلاب به بررسی این موضوع میپردازد که چرا برخی محصولات به بخشی جداییناپذیر از زندگی ما تبدیل میشوند، در حالی که دیگران بهسادگی فراموش میشوند. این کتاب یک نقشه راه برای طراحان محصول، کارآفرینان، و توسعهدهندگان ارائه میدهد تا محصولاتی طراحی کنند که عادتها و رفتارهای ماندگار در کاربران ایجاد کنند.
این کتاب پیرامون مفهوم ”عادت“ و چگونگی شکل گرفتن آن و روش های تغییر عادت نوشته شده است. جالب است بدانید که هفتاد و نه درصد از دارندگان تلفن های هوشمند، حداکثر صرف پانزده دقیقه پس از برخواستن از خواب به سراع تلفنشان می روند. شاید وحشتناک تر این است که یک سوم آمریکایی ها می گویند اگر قرار باشد بین رابطه ی جنسی و تلفن همراه یکی را انتخاب کنند، دومی را انتخاب می کنند. نتایج یک پژوهش دانشگاهی که در سال 2011 انجام شدنشان می دهد افراد، به طور متوسط، تلفن همراه خود را سی و چهار بار در روز چک می کنند. هر چند فعاالن صنعت، معتقدند این رقم حتی به 150بار نیز می رسد. بباید بپذیریم که در قالب گیر افتاده ایم.
اگر فناوری هایی که استفاده می کنیم ما را دچار اعتیاد نکرده باشند باید بپذیریم که دست کم جزئی جدایی ناپذیر از زندگی مان شده اند. امروزه ما بی اختیار پیام هایمان را چک می کنیم. چک کردن جزئی جدایی ناپذیر از زندگی مان شده است. ابتدا این کار را فقط برای چند دقیقه انجام می دهیم؛ولی ناگهان متوجه می شویم که ساعت ها را صرف آن کرده ایم. ما در روز مجبوریم این کار را انجام بدهیم ولی کمتر متوجه این اجبار می شویم. محصوالت و خدماتی که ما بر حسب عادت از آن ها استفاده می کنیم، رفتارهای روزانه ی ما را تغییر می دهند و این دقیقا همان چیزی است که طراحان این محصوالت می خواهند.
کتابی که ابتدا بخشی از یک وبلاگ بود
اینکه نویسندگان وبلاگها نوشتهها و پستهای وبلاگی خود را تکمیل و ترکیب کرده و در قالب یک کتاب منتشر کنند، کاری رایج است و اتفاقاً محصولات پرطرفداری با استفاده از این روش تولید شدهاند. نیر، وبلاگی به نام nirandfar دارد که هنوز هم به صورت منظم در آن مینویسد. او تعدادی از پستهای وبلاگش را با هم ترکیب کرد و به قول خودش، میخواست کتابی ۳۰ صفحهای بنویسد که در پایان متوجه شد یک کتاب ۲۵۶ صفحهای در دست دارد.
ساختار اصلی کتاب: مدل قلاب (Hook Model)
وقتی با خود میگوییم که بطری آب معدنی باید آب را حفظ و نگهداری کند تا به دست تشنگان برسد، در سطح عملکرد (Function) فکر کردهایم. همچنین وقتی میگوییم نرم افزار پیام رسان باید پیام برساند، باز هم نگاه خود را به سطحِ عملکرد محدود کردهایم. به شکل مشابه، وقتی بگوییم ما خدمات مشاوره مالی میفروشیم و طبیعی است که مأموریت ما ارائهی مشاورهی درست و دقیق است، باز هم از سطح عملکرد فراتر نرفتهایم.اما بحثی که نیر ایال در کتاب قلاب مطرح میکند، چیزی فراتر از عملکرد است:
در دنیای امروز، چه در زمینهی محصولات فیزیکی و چه در حوزهی راهکارهای نرمافزاری و اپلیکیشنها، طراحی در سطح عملکرد کار دشواری نیست. شرکتها به سادگی از یکدیگر تقلید میکنند و همهی آنها میتوانند به سرعت حداقل انتظارات مشتری – و حتی متوسط انتظارات او – را تأمین کنند. هدف طراحی محصول در دوران جدید، طراحی محصول اعتیاد آور است. محصولی که مشتری، حتی وقتی نیاز واقعی به آن ندارد، باز هم دنبالش بگردد و از آن استفاده کند.مدل قلاب شامل چهار مرحله کلیدی است که به کمک آن میتوان محصولاتی طراحی کرد که کاربران را بارها و بارها به سمت خود جذب کنند:
1. محرک (Trigger)
محرکها دو نوعاند:
- محرکهای خارجی: مانند تبلیغات، اعلانها، یا ایمیلهایی که توجه کاربران را جلب میکنند.
- محرکهای داخلی: ناشی از احساسات یا عادتهای درونی کاربران، مانند احساس تنهایی، استرس، یا نیاز به سرگرمی.
هدف اصلی محرکها، ایجاد انگیزه اولیه برای ورود کاربر به چرخه استفاده از محصول است.
2. عمل (Action)
این مرحله مربوط به انجام سادهترین رفتار ممکن توسط کاربر است که او را به پاداش نزدیک میکند.
- مثال: در اینستاگرام، کشیدن صفحه به پایین برای دیدن محتوای جدید.
- طراحی باید به گونهای باشد که عمل تا حد ممکن ساده و بدون مانع باشد.
3. پاداش متغیر (Variable Reward)
پاداشهایی که کاربر دریافت میکند، اما با تنوع و غیرقابلپیشبینی بودن همراهاند. این عامل باعث افزایش هیجان و وابستگی میشود.
- مثال: در یوتیوب یا تیکتاک، پاداش متغیر میتواند ویدیوی جذاب بعدی باشد که هنوز دیده نشده است.
4. سرمایهگذاری (Investment)
در این مرحله، کاربر با انجام یک فعالیت، در محصول سرمایهگذاری میکند، که احتمال بازگشت او را افزایش میدهد.
- مثال: پر کردن پروفایل در لینکدین یا جمعآوری فالوور در اینستاگرام.
نکات کلیدی کتاب و مثالهای موثر
شما به این سطح از محتوا دسترسی ندارید و یا وارد اکانت خود نشدید.
ورود یا عضویت | خرید یا تمدید اشتراک
.: برای دانلود کاتالوگ آشنایی بامحتوای دیزاین کلاب اینجا کلیک کنید :.
جمعبندی کتاب قلاب
نیر ایال کوشیده است مجموعهای از دستاوردهای روانشناسی رفتارگرا و روانشناسی شناختی را کنار هم بگذارد و از مجموعهی آنها کاربردهایی در فضای طراحی محصول و به طور خاص طراحی محصول در فضای دیجیتال استخراج کند. بنابراین به یک معنا هم میتوان گفت فضای کتاب قلاب، به کتاب طراحی احساسی نوشته دانلد نورمن نزدیک است. نورمن در آنجا توضیح میدهد که احساس بخش مهمی از رابطهی ما با محصولات را به خود اختصاص میدهد و اگر طراحی محصول را صرفاً به عملکردِ درست (Functional design) محدود کنیم، شانس موفقیت چندانی نخواهیم داشت. نیر ایال هم میکوشد همین مفهوم را با تکیهی خاص بر طراحی محصولات دیجیتال مورد بحث قرار دهد.
- اگر طراح محصول هستید و میخواهید محصولی ایجاد کنید که کاربران بهصورت مداوم از آن استفاده کنند.
- اگر علاقهمندید بدانید چرا برخی محصولات بهشدت اعتیادآورند.
- اگر به دنبال درک بهتر از روانشناسی رفتار و عادتهای انسانی هستید.
✨ نظر شما چیست؟ آیا این کتاب را خوانده اید و یا محصولی میشناسید که توانسته شما را به یک عادت مداوم در استفاده از آن تبدیل کند؟