استراتژی کارت‌تریج (Cartridge Strategy) در طراحی و توسعه محصولات

استراتژی کارت تریج | Cartridge، یک مدل کسب‌وکار است که در آن یک کالا به قیمت پایین (یا در بعضی موارد به رایگان) داده می‌شود تا فروش مکمل‌ها و ملحقات آن (مثل پرینتر جوهری و کارتریج جوهر آن، تلفن همراه و قراردادهای مخابراتی آن) یا برنامه‌ها (مثل کنسول‌های بازی و بازی‌های آن) افزایش یابد. لازم به یادآوری است که این روش متمایز از روش بازاریابی رایگان است که در آن مکمل و ملحقات یا سرویس‌های مکمل وجود ندارد.

استراتژی کارت‌تریج یکی از مدل‌های موفق کسب‌وکار است که بر پایه ارائه محصول اصلی با قیمتی پایین (یا رایگان) و جبران هزینه‌ها از طریق فروش ملحقات یا خدمات جانبی عمل می‌کند. این مدل اغلب در صنایعی استفاده می‌شود که محصول اصلی بدون مکمل‌هایش قابل استفاده کامل نیست. برای این سبک از استراتژی نام های دیگری مثلِ: استراتژی تیغ صورت و تیغه‌ها، استراتژی lock in هم متخصصین گذاشته اند؛با وجود این که جمله: «تیغ صورت را به آن‌ها بده، تیغه را بفروش» را به کمپ ژیلت، مخترع تیغ‌های صورت دورریختنی ژیلت و بنیانگذار شرکت تیغ امن ژیلت نسبت می‌دهند، ولی در واقع ژیلت اولین شخصی نیست که از این استراتژی استفاده کرده‌است.

در ابتدا لازم است به تعریف کارتریج بپردازیم; کارتریج به آن دسته از مواد و لوازم مورد مصرف پرینترها گفته می شود که به دو صورت در بازار موجود می باشد. کارتریج ها هم مانند دستگاه های پرینتر دو نوع می باشند.

کارتریج تونر یا کارتریج لیزری که برای دستگاه های پرینتر و کپی لیزری استفاده می شود و دیگری کارتریج جوهرافشان که برای پرینترهای جوهر افشان استفاده می شوند.

توضیح استراتژی کارت تریج

چگونه کار می‌کند؟

1. محصول اصلی با قیمت پایین:
   • محصول اصلی به‌عنوان دروازه‌ای برای ورود مشتری به اکوسیستم طراحی می‌شود.
   • هدف: جذب مشتری با قیمت رقابتی.
2. فروش مکمل‌ها یا خدمات:
   • سود اصلی از طریق فروش مستمر مکمل‌ها، ملحقات یا خدمات جانبی تأمین می‌شود.
   • این موارد معمولاً دارای حاشیه سود بالا هستند.

نمونه‌های معروف از صنایع گوناگون:

1. تکنولوژی:

• پرینترهای جوهرافشان و کارتریج جوهر:
  • شرکت‌هایی مثل HP یا Canon پرینترها را با قیمت پایین عرضه می‌کنند، اما سود اصلی از فروش کارتریج‌های جوهر تأمین می‌شود.
• کنسول‌های بازی و بازی‌ها:
  • مثال: PlayStation و Xbox. کنسول‌ها با قیمت پایین‌تر از هزینه تولید فروخته می‌شوند، اما سود از بازی‌ها و اشتراک‌های آنلاین به دست می‌آید.

2. لوازم خانگی:

• ماشین‌های اسپرسوساز و کپسول‌های قهوه:
  • برندهایی مثل Nespresso دستگاه اسپرسوساز را ارزان ارائه می‌دهند، اما مصرف‌کننده مجبور به خرید مداوم کپسول‌های خاصی است که حاشیه سود بالایی دارند.

3. مخابرات:

• تلفن همراه و قراردادهای خدمات مخابراتی:
  • شرکت‌ها گوشی‌های همراه را با تخفیف یا به‌صورت رایگان ارائه می‌دهند و از طریق قراردادهای بلندمدت خدمات، سود کسب می‌کنند.

4. زیبایی و بهداشت:

• ماشین‌های اصلاح برقی و تیغه‌ها:
  • برندهایی مثل Gillette تیغ اصلاح را ارزان‌تر عرضه می‌کنند، اما تیغه‌های یدکی قیمت بالاتری دارند.

نکات حرفه‌ای: طراحی محصول در چارچوب استراتژی کارت‌تریج

آیا این مدل برای همه صنایع مناسب است؟

این استراتژی بیشتر در صنایعی موفق است که:

1. محصول اصلی نیازمند مکمل‌ها باشد:
   • بدون مکمل‌ها کارایی خود را از دست بدهد.
2. مصرف مداوم وجود داشته باشد:
   • کاربران مجبور به خرید مداوم مکمل‌ها باشند.
3. هزینه تولید مکمل‌ها کم باشد:
   • مکمل‌ها باید دارای حاشیه سود بالایی باشند.

جمع‌بندی

استراتژی کارت‌تریج یک مدل کسب‌وکار موفق برای ایجاد درآمد پایدار است. این مدل نیازمند طراحی دقیق، درک عمیق از نیازهای مشتری، و ایجاد اکوسیستم‌هایی است که تجربه کاربری را بهینه می‌کند. برای طراحان محصول و مدیران، شناخت و استفاده از این استراتژی می‌تواند به خلق محصولات نوآورانه و موفقیت در بازار کمک کند.

بسیاری از کمپانی ها و برندهای معروف از دام حلقه بسته ارائه کالا و خدمات بهره می گیرند. به نحوی که کالا و یا خدماتی ارائه می دهند که شما را ملزم به استفاده می نماید. اندروید و اپل ، ملموس ترین مثال در این حوزه هستند. چرا که شما با خرید از محصولاتی مانند آن مجبور خواهید شد،  موسیقی ها و نرم افزارهای سیستم عامل های همین برندها را تهیه نمایید و امکان استفاده از محصولات سایر رقبا را نخواهید داشت.