طبیعت و دیزاین | طراحی محصول با الهام از طبیعت 🌿

طبیعت، مملو از جزئیات حیرت‌آوری است که از هر زاویه‌ای الهام‌بخش انسان‌ها بوده‌اند. از پیچیدگی بال پرندگان تا عملکرد شگفت‌انگیز سیستم‌های زیستی، طبیعت به عنوان بزرگ‌ترین منبع الهام برای دیزاینرها، مهندسان، و هنرمندان شناخته می‌شود.طبیعت از گذشته تا به امروز منبع عظیمی از ایده و الهام برای پیشرفت بشر بوده،  به جرات می‌توان گفت بدون ایده گرفتن از طبیعت و آفرینش امکان خلق آثار جدید وجود نداشت.

در ابتدا دانشمندان و طراحان برای یافتن سوال‌های خود چاره‌ای جز جست و جو در طبیعت نداشتند، اما با پیشرفت علم و تکنولوژی و انتشار آن در سراسر دنیا شاید فکر کنید این موضوع کمرنگ‌تر شده باشد در صورتی که هنوز هم پیچیده ترین طراحی‌ها که توسط شرکت های بزرگ دیزاین محور دنیا انجام می‌شه با الهام از رفتار طبیعت و موجوداته؛ از دیگر مزیت‌هایی که یافتن پاسخ در طبیعت داره اینِ که عموما این جواب­‌ها بهترین و بهینه­‌ترین جواب‌ها هستن و همواره امکان پیاده‌سازی اون وجود داره.

چرا طبیعت منبع الهام بی‌نظیری برای دیزاینرهاست؟

1. راه‌حل‌های بهینه: طبیعت طی میلیون‌ها سال فرایند تکامل، بهترین و کارآمدترین پاسخ‌ها را ارائه کرده است.
2. زیبایی‌شناسی پایدار: رنگ‌ها، بافت‌ها، و فرم‌های طبیعی از هماهنگی بالایی برخوردارند.
3. الگوهای سازگار: بسیاری از سیستم‌ها و موجودات زنده، قدرت سازگاری با شرایط متغیر محیطی را نشان داده‌اند.

نمونه‌های موفق طراحی با الهام از طبیعت

اگر دقیق‌تر به اطراف خود بنگریم، رگه‌های بسیار زیادی از طراحی با الهام از طبیعت رو در:علـوم هــوا و فـضـا،معماری ساختمان‌ها،طراحـی ارگونومی خودروها،طراحـی ابـزار آلـات و حتی روش‌های استفاده و نگهداری از داشته‌‌های خودمون، از ایده گرفتن از لانه‌ی مورچه‌ها در خنک سازی نیروگاه‌ها گرفته تا بسته‌بندی‌هایی شبیه پوست موز می‌تونیم ببینیم. این متد از طراحی ر ا ما در دیزاین کلاب به نام طراحی زیست تقلید می‌شناسیم. در ادامه مثال‌هایی از پروژه‌هایی که با الهام از طبیعت توسعه پیدا کرده اند رو در صنایع گوناگون یادآور می‌شیم:

1. معماری و شهرسازی

• برج خلیفه (الهام از گل صحرا): طراحی این برج با الهام از گل “Hymenocallis” انجام شده که ثبات و زیبایی را با هم ترکیب کرده است.
• سقف اپرای سیدنی: الهام گرفته از صدف‌های دریایی، با انحنای دل‌نشین و سازگاری با محیط اطراف.

2. مد و فشن

• پارچه‌های تغییر رنگ‌دهنده (الهام از آفتاب‌پرست‌ها): فناوری‌ای که در پارچه‌ها امکان تغییر رنگ بسته به دما یا نور محیط را فراهم می‌کند.
• کفش‌های نایک Flyknit: طراحی بافت کفش با الهام از ساختار تار عنکبوت برای استحکام و سبکی.

3. فناوری و رباتیک

• ربات‌های الهام گرفته از مورچه‌ها: که برای حمل بارهای سنگین به کار می‌روند.
• پهپادها (الهام از پرندگان): عملکرد بال‌ها و سیستم هدایت، از پرواز پرندگان الگوبرداری شده‌اند.

4. محصولات صنعتی

• پنل‌های خورشیدی (الهام از برگ درختان): طراحی صفحات خورشیدی با الگوی برگ‌ها برای جذب بهتر نور خورشید.
• چسب‌های زیستی (الهام از پاهای مارمولک): مواد چسبنده با الهام از ساختار پیچیده‌ی پاهای مارمولک که امکان اتصال به سطوح مختلف را می‌دهد.

نظریه طلایی

“بشر تمام نیازهایش را در طبیعت پیدا می‌کند؛ فقط کافی است چیزها را سر جای درستشان قرار دهد.”
این باور نشان می‌دهد که طبیعت نه تنها منبعی از ایده‌های ناب است، بلکه می‌تواند کلید حل بسیاری از چالش‌های مدرن بشر باشد.

برای مطالعه نمونه های بیشتر کلیک کنید.

نکات حرفه‌ای: چطور از طبیعت در طراحی استفاده کنیم؟

پیش بینی آینده

اگر بخواهیم نگاهی به طرح­های آینده شرکت‌های بزرگ این صنعت بیاندازیم، موضوع الهام از طبیعت در ایده‌های آن‌ها قابل مشاهده خواهد‌بود،در طرح‌های هواپیماهای مسافربری نسل آینده ساختار متداول بال بدنه تغییرات زیادی خواهد کرد به طوری که ضخامت بال و بدنه به هم نزدیک خواهد شد و امکان قرارگیری مسافر در بال به وجود خواهدآمد،

همچنین با پیشرفت سیستم­های کنترلی، ساختار سطوح کنترلی تغییر خواهد کرد تا پرنده شباهت بیشتری به ظاهر پرنده‌های شکاری داشته باشد،
همچنین ساختار رایج در بدنه هواپیما که شامل bulkhead،  formerو پوسته است در آینده شامل این تغییرات خواهد شد. بر اساس ساختارهای موجود در طبیعت و با کمک تکنولوژی پرینترهای سه‌بعدی سازه‌هایی به مراتب سبک­تر و مقاوم­تری ساخته خواهد شد که جایگزین این ساختارهای قدیمی می‌شود. بخشی از هواپیما ایرباس A350 بر این اساس ساخته شده‌است و در آینده‌ای نزدیک شاهد کاربرد آن در سایر هواپیماهای تجاری نیز خواهیم بود.

جمع‌بندی و نکات کلیدی

طراحی با الهام از طبیعت، راهی است برای ایجاد محصولات پایدار، زیبا، و کارآمد. از برگ درختان گرفته تا پرواز پرندگان، طبیعت همیشه راه‌حل‌هایی ساده و شگفت‌انگیز ارائه کرده است. کره زمین و طبیعت آن مملو از زیبایی‌های بی‌بدیل و جزئیات خیره کننده‌ای اس، این زیبایی ها هر بیننده‌ای رو به حیرت وا‌‌می‌داره! طبیعت یک ظرفیت بالقوه داره و به عنوان مهم ترین منبع الهام برای کسانیِ که در زمینه هنر فعالیت دارن ازش یاد می‌شه، پس چرا ما به عنوان دیزاینر از این منبع انرژی عظیم استفاده نکنیم؟تاریخ ثابت کرده، استفاده از سیستم‌ها و مکانیزهای موجود در طبیعت باعث می‌شود که مهندسان و دانشمندان در زمان کمتری جواب مسئله خودشون رو پیدا کنند، که عموما این جواب­ها بهترین و بهینه­ ترین حالت هستند و همواره امکان پیاده‌سازی آن برای انسان وجود دارد. علمی که امروزه با نام “Bionics or biologically” شناخته می‌شه بر مبنای همین نظریه “طراحی با الهام از طبیعت” شکل گرفته.

• سوالاتی برای تفکر: طبیعت واقعا نیروی حیات است و اكنون ما می‌دانیم طبیعت هم‌چنین می‌تواند نیرویی برای طراحی محصولاتمون باشه، به طور كلی نیز هر كس باید به طبیعت پیرامون خود بیش از پیش توجه كنه،شما هم این كار رو از همین امروز انجام بدید و مطمئنا از تاثیراتش شگفت زده خواهید شد،چه رنگ‌هایی در طبیعت می‌بینید؟ چه طرح‌ها و بافت‌هایی مشاهده می‌كنید؟مشاهدات خود را یادداشت كنید و اون‌ها را در ایده‌های خودتون به كار بگیرید. 
• تمرینی برای طراحی: یک الگوی طبیعی انتخاب کنید (مثل کندوی عسل، گل آفتاب‌گردان یا جریان آب) و محصولی طراحی کنید که از این الگو الهام گرفته باشد. روند طراحی خود را شرح دهید و کاربردهای محصول را مشخص کنید.