طراحی صحنه | Scene Design

سینمامد و استایلمعماری داخلینقشه یادگیری

آرایه‌گری یا طراحی صحنه در زبانزد و اصطلاح نمایشنامه و سینما، فن آراستن و تزیین صحنه نمایش یا صحنهٔ بازی در سینما است.

طراح صحنه خالق اصلي فضاي بصري فيلم یا نمایش و مسئول و ناظر ساخت و اجراي دكور و همچنين برخی از پروژه های کوچک تر تهيه لباس هم بر عهده طراح صحنه اس، چرا که صحنه و لباس هر دو جزو مهمترین عناصر در فیلم سازی هستند.

اگرچه در میان عامه به نادرست گاهی این واژه به جای دکور و به منظور بیان چگونگی چیدمان و آرایش وسایل در خانه به کار می‌رود. دکوراسیون به اجزا و کالایی گفته می‌شود که باعث زیبایی محل مورد نظر می‌شود. در ایران طراح صحنه عمدتاً به شخصی گفته می‌شود که وظیفه انتخاب لوکیشن و انتخاب وسایل مورد نیاز فیلم آکسسوار و چیدمان آن‌ها در صحنه را بر عهده دارد.

در دکوراسیون داخلی به عنوان مثال برای خانه می‌توان از وسایلی مثل تابلوفرش یا هر کالای دیگری که به زیبایی محل کمک کند، استفاده کرد. هنر دکوراسیون کار سخت و حرفه‌ای است که امروزه در دانشگاه‌ها به عنوان یک شغل تدریس و آموزش داده می‌شود.

هنر طراحی صحنه اشاره تیز بینانه ای به واقعیت های بدون چون و چرای زندگی هر جامعه دارد و می تواند با هنرمندی و خلاقیت طراح، تمام داستان نمایش را چه در سینما و تئاتر و چه در هر نمایش دیگری، در صحنه های بی شمار و بدون ابراز کلمه و سخنی و بدون طول و تفصیلی با وضوح تمام و تنها با یک نگاه درست، برای بیننده طرح و تعریف کند. طراحی صحنه در تولید انواع فیلم های تلویزیونی و سینمایی، برنامه های تلویزیونی، تئاترها و کنسرت ها از کلیدی ترین عوامل می باشد.

اهمیت طراحی صحنه

[um_loggedin] هر نوع فیلم یا نمایش با هر زمینه، محتوا و قالبی، زبان خاص خود را می‌طلبد و از همین رو به طراحی صحنه خاص خود نیز نیاز دارد. طراح صحنه برای تبدیل و در واقع برگردان متنی ادبی و مكتوب ـ كه همان فیلمنامه یا نمایشنامه است – به تصویر، باید شیوه‌های خاص خود را با هر نوع فیلم یا نمایش و مختصات آن منطبق كرده و سعی كند از مرحله طراحی‌های اولیه تا رسیدن به مرحله نهایی كار، روشی ویژه را برای خلق فضای مناسب بیابد.‌ البته در تمام این مراحل حساس، ضمن تحقیق مداوم باید متن فیلمنامه یا نمایشنامه، مفاهیم آشكار و نهان آن و فكرها و نظرهای كارگردان را نیز به عنوان كلید راهنما و دستمایه اصلی در نظر داشته باشد تا از مفهوم اصلی دور نشود.

طراح صحنه همواره سعی می‌كند طبق نظر كارگردان فیلم و یا نمایش، طراحی صحنه و لباس را انجام دهد چون مولف هر اثر در نهایت كارگردان است و طراحی‌ها و نقشه‌های اولیه حتما باید به تایید او برسد. بیشتر اوقات ، طراح صحنه پس از خواندن متن (فیلمنامه،نمایشنامه یا برنامه) و انجام تحقیقات لازم و صحبت های مقدماتی با کارگردان ، طرح صحنه ( شاید به شکل طرح های کشیده شده روی کاغذ ) را تهیه نموده و ‌به صورت طرح اولیه به کارگردان عرضه می‌کند. پس از بررسی های کارگردان، طراح صحنه با او برای طرح نهایی به توافق می رسد. البته برخی اوقات تغییراتی در حین کار هم پیش می آید که طراح صحنه باید انعطاف کافی در این موارد داشته باشد.


طراح صحنه نمی‌تواند مانند یك نقاش یا نویسنده به تنهایی كار كند. او عملكردش به طور مداوم تحت تاثیر فشارهای زمانی، مشكلات مالی،‌ تغییر عقیده‌ها، محدودیت های ساخت و اجرای فیزیكی و نقادی‌های خود و كارگردان قرار دارد. طراح صحنه در خلال فیلمبرداری بطور مداوم حركات دوربین، توصیه‌ها و سفارشات كارگردان و فیلمبردار، تهیه كننده، حسابدار فیلم و سایر عوامل را بررسی می‌كند.

در کشور ما معمولا در بسیاری از فیلم ها و نمایش ها، طراح صحنه مسئولیت طراحی و تهیه لباس بازیگران را نیز برعهده دارد و از او با عنوان طراح صحنه و لباس یاد می شود. در طراحی لباس ها نیز او با کمک متن و مشورت با کارگردان، گریمور و برخی دیگر از عوامل فیلم، مناسب ترین مدل ها، طرح ها و حتی پارچه ها را برای لباس های بازیگران انتخاب کرده و آنها را تهیه می کند.
 

در پروژه های بزرگ یک گروه از جمله سازنده دکور صحنه، طراح پالت رنگ و مسئول لباس؛ زیر نظر طراح صحنه فعالیت می کنند. ولی در پروژه های کوچک معمولا خود طراح صحنه عمده کارها را انجام می دهد.

در سال های اخیر مساله طراحی صحنه در  کنسرت ها نیز مورد توجه قرار گرفته و وارد حوزه حرفه ای شده است. این خود زمینه کاری خوبی برای طراحان صحنه می باشد.

طراح صحنه باید مهارت عالی در طراحی و توان خوبی در سازماندهی، تحمل فشار کاری و انجام به موقع کارها داشته باشد. همچنین داشتن خلاقیت و شم هنری در این کار بسیار مهم است.

این شغل ساعت کاری مشخص و تعیین شده ای ندارد. بنا به پروژه ای که طراح صحنه و لباس در آن کار می کند، ساعت های کاری می تواند گاهی بسیار فشرده و زیاد باشد. طراح صحنه طراحی های اولیه این کار و هماهنگی های لازم برای تجهیزات و لوازم مورد نیاز را معمولا در دفترکار انجام می دهد و در محل اجرای پروژه به پیاده سازی آنها می پردازد.

در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و آینده شغلی، درآمد طراح صحنه و برخی از طراحان صحنه معروف آشنا می شوید.

وظایف طراح صحنه

برخی از طراحان صحنه مشهور ایرانی