پتنت چیست؟ |مالکیت فکری | ثبت ایده
شاید بتوان گفت به رسمیت شناختن مالکیت معنوی و دارایی‌های معنوی (Intellectual Properties) یکی از اتفاقات بزرگ در قرون اخیر بوده. چون بزرگ‌ترین تهدید برای صاحبان ایده‌ها و اختراعات، سرقت ایده است، با وجودی که هیچ‌وقت نمی‌توان سرقت ایده‌ها، اختراعات و نوآوری‌ها را به طور کامل محدود کرد، قطعاً قوانینی که هزینهٔ این کار را افزایش دهند، میتوانند مفید باشند.
پیش از این و در مقالات:
مفصل صحبت کرده بودیم که پیش نیاز مطالعه این مقاله اس؛
پتنت-مالکیت-فکری.jpg" class="attachment-large size-large wp-image-19247" alt="پتنت چیست؟" srcset="https://mohebbidesign.com/wp-content/uploads/2022/07/پتنت-مالکیت-فکری.jpg 750w, https://mohebbidesign.com/wp-content/uploads/2022/07/پتنت-مالکیت-فکری-600x344.jpg 600w, https://mohebbidesign.com/wp-content/uploads/2022/07/پتنت-مالکیت-فکری-300x172.jpg 300w" sizes="(max-width: 750px) 100vw, 750px" title="پتنت چیست؟ |مالکیت فکری | ثبت ایده 1">دوســت عزیــز ســلام،
چنانچه اولیـن بارِ که به محبی‌دیزاین مراجـعه می‌کنیـد لازمه بدونید که در این سلسه مقالات ما داریم با روند و اصول دیزایـن و مدیریت یک محصـول و یا همون مسیر دیزاینــر شدن آشنا می‌شیم، برای درک بهتر مفاهیم و قرار گرفتن در بهینه ترین مسیر توصیه می‌شه از اولین‌قدم ایـن مسـیر با ما همراه بشید، چون لازمه حتما یک سری پیش نیاز هارو بـدونیـد تا مطالب براتون قابل هضم باشه؛
از طریق لینک زیر می‌تونی بری نقشه راه رو ببینی و از اولین قدم این مسیر با ما هم‌قدم بشی؛
موقعیت شما در حال حاضر:
اگر علاقه داشتید، به همراه موسیقی مطالعه کنید:
کنگرهٔ آمریکا بیش از دو قرن پیش، در سال ۱۷۹۰، قانونی برای حمایت از اختراعات تصویب کرد و در توضیح آن گفت (+): «این قانون، نوآوری را افزایش داده و پیشرفت صنعتی را سریع‌تر میکند.»
در کشور خودمان هم، نزدیک به یک قرن پیش، در سال ۱۴۱۰، نخستین قانون ثبت علائم و اختراعات تصویب شد که مشروح آن را میتوانید در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس ببینید (+) البته این قانون‌های حمایتی، مثل هر قانون دیگر، دردسر آفرین هم هستند. تجربه نشان داده که هر قانونی همزمان با پر کردن یک حفره، سوراخ‌های تازه‌ای ایجاد میکند و مسیرها و دردسرهای تازه‌ای شکل می‌گیرند.
مشکل ثبت اختراع و حق امتیاز و سیستم Patent این است که عده‌ای از افراد و کسبوکارها به عنوان یک ابزار پیشگیرانه به سراغ آنها می‌روند. یعنی هنوز ایده‌ای را که پخته و نهایی نشده، ثبت می‌کنند تا رقبا نتوانند از آن استفاده کنند.
جالب این‌جاست که شرکت‌هایی هم با عنوان تحلیل پتنت یا Patent Analytics فعالیت می‌کنند و با بررسی دقیق درخواست‌های ثبت پتنت، جریان کلی ایده‌ها را دنبال می‌کنند (مثلاً Clarivate و Harrity). این نوع شرکت‌ها گزارش‌های مختلفی دربارهٔ اولویت‌های کسبوکارها، جهت‌گیری صنایع، روندهای کلی اختراع، ایده‌های آینده‌ساز، اختراعات رونق‌یافته و … منتشر می‌کنند و به سایر کسبوکارها می‌فروشند.
پتنت چیست؟
برای هر فرد خلاق، نوآور و ایده‌پردازی، ضروری است بداند پتنت چیست و چه مواردی را دربرمی‌گیرد. پتنت (Patent) که در زبان فارسی از آن با عنوان «ثبت اختراع» یاد میشود، ثبت حقی است که از سوی دولت به مخترع داده میشود و به وی اجازه می‌دهد دیگران را از ساخت، فروش و بهره‌برداری از اختراع برای مدت‌زمانی مشخص بازدارد. سیستم پتنت، در حقیقت برای تشویق نوآوری‌هایی که برای جامعه سودمند و منحصربهفرد هستند، طراحی و اجرا شده است. اغلب افراد شاید پتنت را همان حق کپی‌رایت یا چیزی شبیه آن بدانند، اما واقعیت آن است که تفاوت‌هایی آشکار میان این دو وجود دارد.
دولت، پتنت را برای اختراعاتی تضمین کرده است که بنابر قانون معیارهایی مشخص را برآورده کند. این مقاله، چشم‌اندازی کلی از اینکه پتنت چیست ارائه می‌دهد.
پتنت سندی مبنی بر اعطای حق مالکیت به مالک اختراع است که به‌وسیله اداره ثبت اختراع هر کشور، تفویض میشود. به موجب این حق، مالک این توانایی را خواهد داشت تا در کشوری که اختراع خود را ثبت نموده است، برای مدتی محدود، از بهره‌برداری تجاری دیگران از آن، ممانعت به عمل آورد.
- تعریف WIPO:
پتنت، مجموعه‌ای از حقوق انحصاری است که به موجب قانون، به متقاضیانی که اختراعات آنها، جدید، غیربدیهی و دارای کاربرد تجاری است، اعطا می‌گردد. اعتبار این حقوق، به مدت محدود (عموماً ۲۰ ساله) بوده و صاحبان پتنت میتوانند طی این بازه زمانی، به صورت انحصاری از اختراع خود بهره‌برداری نمایند. در مقابل، متقاضیان موظفند تا اختراعاتشان را برای عموم مردم افشا نموده، تا متخصصین و افراد دارای مهارت در حوزه مربوطه، بتوانند آن را تکثیر و بازآفرینی نمایند.
پتنت، حق انحصاری برای یک محصول یا یک فرآیند بوده که به‌صورت کلی، روشی جدید برای انجام یک کار و یا پیشنهاد فنی جدیدی برای حل یک مشکل، ارائه می‌نماید. البته مالک پتنت، ممکن است این اجازه یا مجوز بهره‌برداری را به دیگران داده، تا بر اساس آن بتوانند مطابق با توافق صورت گرفته، از اختراع مذکور استفاده نمایند. همچنین ممکن است که مخترع، به‌صورت کامل نسبت به فروش اختراع خود اقدام نماید که در این صورت، فرد خریدار، مالک جدید پتنت خواهد بود. شایان ذکر است که دوره زمانی حق انحصاری ناشی از ثبت پتنت، محدود بوده و پس از پایان این مهلت، همه میتوانند بدون اینکه نقضی اتفاق افتاده باشد، از این اختراع برای منافع تجاری استفاده نمایند.
- تعریف USPTO:
پتنت، حق مالکیت اعطا شده از سوی دولت آمریکا به یک مخترع است که به منظور جلوگیری از ساخت، استفاده و فروش در آمریکا و همچنین واردات آن به خاک این کشور توسط دیگران، برای مدت زمانی محدود و در ازای افشای عمومی اختراع، در هنگام اعطای گواهی ثبت اختراع، انجام میگیرد.
- تعریف EPO:
پتنت، عنوانی قانونی است که به مخترعین این حق را اعطا می‌نماید که برای یک دوره محدود (معمولاً ۲۰ ساله)، در کشوری که اختراع در آن به ثبت رسیده است، از تولید، استفاده و یا فروش اختراع توسط دیگران و بدون اخذ اجازه، ممانعت به عمل آورد.
تعریف اداره ثبت اختراع ایران:
گواهی‌نامه اختراع، سندی است که اداره مالکیت صنعتی، برای حمایت از اختراع صادر می‌نماید و دارنده آن، میتواند از حقوق انحصاری بهره‌مند شود.
انواع پتنت
سه نوع پتنت مختلف وجود دارد: پتنت‌های کاربردی، پتنت‌های طراحی و پتنت‌های گیاهی.
- پتنت‌های کاربردی (Utility): رایج‌ترین نوع پتنت است و برای دستگاه‌ها، مواد شیمیایی و فرایند‌های نوین ایجاد شده است.
- پتنت‌های طراحی (Design): برای محافظت از شکل ظاهری و طراحی منحصربهفرد اشیای تولیدشده، مانند تزیینات سطوح یا طراحی کلی اشیا ایجاد شده است.
- پتنت‌های گیاهی (Plant): برای نوآوری در تولید غیرجنسی گونههای تازه و متمایز گیاهان، از جمله گیاهان پیوندی ایجاد شده است (تولید غیرجنسی به این معناست که گیاه با روشی به‌جز از راه دانه تکثیر شده باشد، برای نمونه با پیوند یا ریشه‌زایی از قلمه‌ها).
1- پتنت‌های طراحی
هنگامی که نام اختراع و حفاظت از آن به میان می‌آید، اغلب مردم به یوتیلیتی پتنت که برای یک فرآیند، یک دستگاه، یک محصول یا ترکیب جدیدی از ماده بکار می‌رود، فکر می‌کنند. این در حالی است که یکی دیگر از انواع پتنت، به نام پتنت‌های طراحی یا «Design Patent» نیز وجود دارد که تحت شرایط خاص خود، بسیار ارزشمند خواهد بود. نمونه‌هایی در سال‌های اخیر مشاهده شده است که نقض یک پتنت طراحی، میتواند خسارات فراوانی برای یک شرکت به بار آورد. برای مثال، سامسونگ بابت نقض پتنت‌های طراحی مرتبط با دستگاه‌های تلفن همراه هوشمند، ملزم به پرداخت غرامت‌های سنگین به رقیب اصلی خود، اپل شده است. در یک نمونه از مجادلات حقوقی مذکور، حکم صادر شده بالغ بر ۹۰۰ میلیون دلار بوده است.
پتنت‌های طراحی، به ابتکارات و نوآوری‌های مرتبط با طراحی، اعم از ساختار و طراحی یک محصول، یک طرح زینتی و … اشاره دارد. بنا به تعریف دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا «USPTO» از پتنت‌های طراحی، در یک پرونده پتنت طراحی، موضوع یا «Subject Matter» ادعا شده، شامل یک طراحی است که در ساخت یک چیز یا بخشی از آن، بکار گرفته میشود. از آنجا که طراحی، بیشتر به ظاهر و نوع پیکربندی آن تأکید دارد، این دسته از پتنت‌ها، بیشتر برای ثبت نوآوری‌های شکلی، یا نوع طراحی یک شیء، طراحی‌های زینتی مرتبط با سطوح و یا ترکیبی از این دو بکار گرفته میشود. از نمونه‌های مشهور پتنت‌های طراحی، میتوان به مجسمه آزادی آمریکا در سال ۱۸۷۹ میلادی (مخترع: فردریک آگوستو بارتولدی)، طراحی انحصاری بطری کوکاکولا در سال ۱۹۱۵ میلادی (مخترع: الکساندر ساموئلسون) و نیز طراحی‌های مرتبط با جواهرات زینتی، اتومبیل، مبلمان، بسته‌بندی‌ها، فونت‌ها و حتی آیکون‌های کامپیوتری و ایموجی‌ها «Emojis» اشاره نمود. لازم به ذکر است که اولین پتنت طراحی آمریکا، در نهم نوامبر سال ۱۸۴۲ میلادی، توسط جرج بروس، برای شکل چاپ و فواصل (فونت‌ها) به ثبت رسید. نکته جالب‌توجه این است که با وجود تصویب و آغاز بکار سیستم پتنت آمریکا از سال ۱۷۹۰ میلادی، تقریباً ۵۰ سال طول کشید تا اولین پتنت طراحی به ثبت برسد. از زمان ثبت اولین پتنت طراحی در سیستم پتنت آمریکا و طی گذشت یک سال از آن، تنها ۱۳ پتنت طراحی دیگر از سوی «USPTO» تأیید و گرنت شد که در مقایسه با نرخ ثبت و گرنت یوتیلیتی پتنت‌ها بسیار ناچیز بود. البته در طی سال‌های اخیر، این روند تغییر یافته و امروزه، پتنت‌های طراحی به‌عنوان یک ابزار کارآ برای حفاظت از طراحی‌های نوآورانه بکار گرفته میشود.
برای واجد شرایط شدن یک طرح به‌عنوان یک پتنت طراحی، موضوع باید کاملاً جدید باشد. به عبارت دیگر، هیچ طراحی مشابهی در دانش پیشین وجود نداشته باشد و علاوه بر آن، استانداردهای تزئینی «Ornamental Standards» را احراز نماید. این ویژگی‌های تزئینی، می‌بایست کاملاً در محصول و در هنگام استفاده قابل‌رؤیت باشد و اگر قابل‌مشاهده نباشند، طرح مذکور را نمی‌توان به‌عنوان یک پتنت طراحی به ثبت رسانید. نکته دیگری که باید مدنظر قرار گیرد، زیبایی‌شناسی و مفهوم هنری است که باید در درخواست ثبت طراحی، حداقلی از آن وجود داشته باشد. علاوه بر موارد مذکور که به جنبه طراحی و زیبایی‌شناسی اختراع اشاره دارد، دو شرط اساسی دیگر نیز وجود دارد:
- طراحی می‌بایست صنعتی بوده و مواردی نظیر نقاشی یا مجسمه‌سازی، دارای شرایط لازم برای ثبت به‌عنوان یک پتنت طراحی نیستند.
- طراحی نباید بر عملکرد تأثیرگذار باشد؛ به عبارت دیگر، اگر طراحی به‌طور کاملاً آشکار بر عملکرد دستگاه اثر بگذارد، این طراحی قابلیت جداسازی و تمایز از کارکرد را نداشته و واجد شرایط حفاظت به‌عنوان یک پتنت طراحی نخواهد بود (البته چنین مثالی ممکن است واجد شرایط برای ثبت به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت باشد).
اگر بخواهیم به تفاوت‌های اصلی یک پتنت طراحی و یک یوتیلیتی پتنت اشاره کنیم، میتوان گفت که بر اساس بخش «35U.S.C.101» قانون پتنت آمریکا، یک یوتیلیتی پتنت، از نحوه استفاده و کارکرد یک چیز جدید محافظت می‌نماید؛ در حالی که بر اساس بخش «35U.S.C.171» این قانون، یک پتنت طراحی، برای محافظت از آنچه که در ظاهر چیز جدیدی به نظر می‌رسد، قابل استفاده است. همین تمایز، موجب میشود تا برخی تفاوت‌ها در فرآیند ثبت، انتشار و نگهداری از پتنت به وجود آید. برای مثال، پتنت‌های طراحی تنها یک ادعا را شامل شده و ادعای مذکور، به‌طور عمده از طریق تعدادی نقشه دقیق مرتبط با آن، توصیف و تشریح میشود. این در حالی است که در پروندههای مرتبط با یوتیلیتی پتنت، میتوان چندین ادعا را برای معرفی فناوری و محافظت از آن مطرح نمود. برخلاف یوتیلیتی پتنت‌ها، هزینه‌های نگهداری دوره‌ای برای پتنت‌های طراحی وجود ندارد. همچنین، درخواست همزمان ثبت یوتیلیتی پتنت در چند کشور مختلف از طریق پیمان «PCT» امکان‌پذیر است، در حالی که درخواست بین‌المللی ثبت پتنت طراحی، ذیل توافقنامه لاهه «Hague Agreement» انجام میگیرد.
بازه زمانی اختصاص یافته برای حقوق انحصاری ناشی از ثبت پتنت‌های طراحی، در مقایسه با دیگر انواع پتنت تا حدی کوتاه‌تر بوده و برابر با ۱۴ سال است. نقشه‌ها و طراحی‌های مندرج در پرونده نیز می‌بایست عاری از هرگونه کاراکتر مرجع و کاملاً شفاف و با وضوح بالا باشد. این امر، از این جهت که طراحی‌ها و نقشه‌های فوق، دامنه حفاظت را مشخص می‌نمایند، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
یک پرسش رایج که ممکن است به ذهن بسیاری از طراحان خطور نماید، تفاوت‌های بین کپی‌رایت و پتنت‌های طراحی است. یک طراح جواهرات را در نظر بگیرید که نگران تقلید از طرح‌های نوآورانه خود است. بهترین ابزار برای محافظت از ابداع وی چیست؟
چه تفاوت‌هایی بین محافظت‌های حاصل از کپی‌رایت و سیستم پتنت وجود دارد؟
مزایا و معایب هر یک از روش‌های فوق چیست؟
این‌ها سؤالاتی است که برای انتخاب یکی از این دو گزینه، باید به دقت آنها را بررسی نمود. در حالت کلی، مجموعه حفاظت‌های ناشی از ثبت یک پتنت طراحی، گسترده‌تر و قوی‌تر از حفاظت‌های مرتبط با قانون کپی‌رایت است. عمده دلیل این تفاوت، به این نکته باز می‌گردد که شما نیاز به اثبات این امر که خریدار جواهرات، آنها را از شما خریده و سپس از آنها تقلید نموده است، ندارید. صرفاً کافی است که شما طرح جواهرات خود را به‌عنوان یک پتنت طراحی به ثبت رسانیده باشید و دو طرح شما و خریدار، مشابه باشند. همین شباهت برای اثبات نقض پتنت کافی است. البته باید خاطرنشان ساخت که استفاده از کپی‌رایت نیز دارای مزایای دیگری است. برای مثال، کپی‌رایت به‌طور خودکار اعمال میشود و شما نیازی به ثبت اولیه نخواهید داشت، این در حالی است که پتنت طراحی نیاز به طی نمودن فرایند ثبت را دارد. همچنین، در هنگام درخواست اعمال حقوق کپی‌رایت، حفاظت‌های کپی‌رایت، برای مدت‌زمان ۷۰ سال اعتبار داشته و در مقابل، پتنت‌های طراحی، تنها ۱۴ سال از تاریخ ثبت درخواست، معتبر هستند. اگر بخواهیم به‌طور خلاصه به پرسش نخستین، مبنی بر مقایسه کپی‌رایت و پتنت طراحی پاسخ دهیم، میتوان چنین گفت که دریافت حقوق انحصاری یک طرح نوآورانه از طریق یک پتنت طراحی گرنت شده، تا حدی دشوارتر و همراه با هزینه بیشتر در مقایسه با کپی‌رایت خواهد بود، اما در صورت دستیابی به آن، مجموعه حفاظت‌های حاصل، بسیار ارزشمندتر از حقوق کپی‌رایت است. در پایان، باید به این نکته نیز اشاره نمود که تمامی طرح‌های نوآورانه، تحت پوشش کپی‌رایت نبوده و از سوی دیگر، هر طرحی را نمی‌توان در سیستم پتنت به ثبت رسانید. پس جدا از مزایا و معایب اشاره‌شده، به امکان‌پذیری گزینه انتخابی نیز باید توجه داشت.
2- پتنت‌های کاربردی (یوتیلیتی پتنت)
در یک تعریف ساده و عمومی، یوتیلیتی پتنت‌ها که تحت عنوان پتنت‌های کاربردی نیز شناخته می‌شوند، گونه‌ای از پتنت‌ها را تشکیل داده که یک محصول، فرآیند و یا ماشین کاربردی جدید و یا بهبودیافته را پوشش می‌دهد. یوتیلیتی پتنت‌ها که اصطلاحاً «Patent For Invention» نیز نامیده می‌شوند، افراد و شرکت‌های دیگر را از ساخت، استفاده و فروش اختراع بدون کسب اجازه از صاحب آن، منع می‌نمایند.
بنا بر آمار ارائه شده توسط «USPTO»، سالانه بالغ بر ۵۰۰ هزار پرونده ثبت اختراع، در این دفتر به ثبت می‌رسد که بخش عمده آنها را درخواست‌های غیرموقت یوتیلیتی پتنت تشکیل می‌دهد. برآوردها نشان می‌دهد که تقریباً ۹۰ درصد از «US» پتنت‌های پذیرفته‌شده، یوتیلیتی پتنت‌ها هستند. گفتنی است که در سیستم ثبت اختراع «USPTO»، پروندههای مرتبط با یوتیلیتی پتنت‌ها و همچنین پتنت‌های گیاهی را، میتوان به‌صورت موقت «Provisional» و یا غیرموقت «Nonprovisional» به ثبت رسانید که تفاوت آنها، در هزینه و زمان ارزیابی درخواست است. یوتیلیتی پتنت‌ها، تا ۲۰ سال از زمان ثبت درخواست، دارای اعتبار بوده و در این مدت، صاحب‌امتیاز پتنت، موظف به پرداخت هزینه‌های مرتبط با نگهداری از پتنت خواهد بود.
ماهیت یوتیلیتی پتنت را میتوان در بخش ۱۰۱ قانون آمریکا، فصل دهم، عنوان ۳۵ دریافت. در این بخش آمده است: «هر کس که اختراع یا کشفی جدید و کاربردی، از یک فرآیند، ماشین، ساخت و یا ترکیبی از یک ماده (و یا بهبودی از این موارد) داشته باشد، میتواند آن را با توجه به شرایط و الزامات تعریف‌شده، به ثبت برساند.» (به طور کلی، شرایط و الزامات پتنت، شامل جدید بودن، کاربرد و نیز غیربدیهی بودن است که میتوان آنها را در سه الزام کلیدی «گام ابتکاری»، «کاربرد صنعتی» و «تازگی» خلاصه نمود.)
اهمیت و مزایای یوتیلیتی پتنت
یکی از سؤالات کلیدی که بسیاری از مخترعین و نوآوران با آن مواجه هستند، چرایی اهمیت یوتیلیتی پتنت‌ها و مزایای آن نسبت به دیگر انواع پتنت است. یک یوتیلیتی پتنت، میتواند حقوقی منحصربهفرد در زمینه بهره‌برداری از اختراع، در اختیار مالک آن قرار دهد و در مقابل، الزام به افشای اطلاعات پتنت، موجب میشود تا اختراع به‌صورت عمومی انتشار یافته و نرخ نوآوری ارتقاء یابد. علاوه بر طیف وسیع اختراعاتی که میتوانند به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت به ثبت برسند، برخی محدودیت‌های پتنت‌های گیاهی و طراحی، مانند عدم محافظت از عملکرد اختراع و عدم وجود حفاظت‌های گسترده که شامل چندین متغیر در محصول است، موجب میشود تا یوتیلیتی پتنت‌ها، به گزینه‌ای ارزشمند برای محافظت از اختراعات و نوآوری‌ها بدل شوند.
پرسش دیگری که ممکن است به ذهن خطور نماید، دلایل الزام به ثبت یوتیلیتی پتنت است. یک یوتیلیتی پتنت، میتواند از اختراع یا نوآوری شما محافظت نماید. با فروش و یا واگذاری مجوز بهره‌برداری از پتنت، میتوانید به منافع مالی دست یابید. علاوه بر این، بهبودهای مرتبط با محصولات موجود را تحت حفاظت قرار می‌دهد.
گفتنی است، با توجه به تعریف عام یوتیلیتی پتنت و با در نظر گرفتن حوزه به نسبت محدود پتنت‌های طراحی و گیاهی، در اغلب موارد آنچه که مردم از یک پتنت در ذهن دارند، یک یوتیلیتی پتنت است. از سوی دیگر، طیف وسیعی از اختراعات، شامل ترکیبات و مواد گوناگون، فرآیندهای تولید و ماشین‌آلات و تجهیزات، میتوانند به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت به ثبت برسند و به همین دلیل، گاهی اوقات، میتوان از یک پتنت طراحی نیز در کنار یوتیلیتی پتنت، برای حفاظت از جنبه‌های نوآورانه طراحی محصول استفاده نمود.
انواع یوتیلیتی پتنت
همان‌گونه که گفته شد، یوتیلیتی پتنت به‌عنوان رایج‌ترین نوع پتنت، برای محافظت از اختراعات و دستاوردهای فنی متنوعی بکار گرفته میشود. یک ماشین «Machine»، یک محصول ساخته‌شده «Manufacture»، ترکیبی از مواد «Composition of Matter» و یا یک فرآیند یا روش تولید جدید «Process» را میتوان به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت به ثبت رسانید. البته بهبود عملکرد اختراعات فعلی نیز از مواردی است که میتواند به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت به ثبت برسد. در ادامه، هر یک از موارد فوق، با جزئیات بیشتر و همراه با برخی مثال، ارائه می‌گردد.
۱. یک ماشین:
اولین دسته اصلی از یوتیلیتی پتنت‌ها را میتوان اختراعات مرتبط با معرفی یک ماشین یا دستگاه جدید دانست که بنا بر تعریف دیوان عالی آمریکا، اصطلاح «Machine» به معنای «یک چیز مشخص و متشکل از قطعات یا دستگاه‌های خاص و یا ترکیبی از دستگاه‌ها» است. طبق این تعریف، ماشین پتنت شده، میتواند شامل هر وسیله مکانیکی، یا ترکیبی از نیروی مکانیکال و دستگاه‌هایی که یک اثر و نتیجه مشخص به همراه دارند، باشد. لازم به تأکید است که در یک ماشین، لزوماً باید قطعات و اجزا، با یکدیگر در تعامل باشند (معمولاً به صورت پویا) و در غیر این صورت، ممکن است بخشی از یک محصول ساخته‌شده تلقی شوند. به عبارت دیگر، در صورتی که قطعات فقط با یکدیگر در ارتباط بوده و تعامل آنها دارای یک عملکرد مشخص به‌عنوان خروجی نباشد، ماشین محسوب می‌شوند. نمونه‌های بسیاری از ماشین‌های پتنت شده وجود دارد که برای مثال، میتوان به موتور بخار، ماشین‌های دوزندگی و تلویزیون اشاره نمود. برای مثال، پتنت به شماره «US20130020179 A1»، یک ماشین انتقال‌دهنده مارپیچی را معرفی می‌نماید که در زمره پتنت‌های یوتیلیتی طبقه‌بندی می‌گردد. دقت نمایید که مدارهای الکترونیکی نیز با وجود نداشتن قطعات متحرک، جزئی از ماشین‌ها به‌حساب می‌آیند.
۲. یک محصول ساخته‌شده:
یک محصول ساخته‌شده که اصطلاحاً «Manufacture» نامیده میشود، از دیگر مواردی است که قابلیت ثبت به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت را دارد. دیوان عالی آمریکا، در توصیف این نوع از اختراعات می‌گوید: «ساخت با استفاده از مواد خام اولیه و یا مواد آماده‌سازی شده، از طریق شکل دادن، تغییر در کیفیت و خواص که میتواند به‌صورت دستی یا ماشینی انجام گیرد.»
این تعریف، نمایانگر تولید یک محصول یا کالای ملموس است که ممکن است یک چکش، یک صندلی، کفش و حتی پد موس را شامل شود. محصولات ساختنی، ممکن است دارای قطعات مختلفی باشند که البته تعاملات بین قطعات، عموماً به‌صورت استاتیک صورت می‌پذیرد. برای مثال، پتنت به شماره «US8769844 B2» که در سال ۲۰۱۳ میلادی از سوی نایک به ثبت رسیده است، نوعی کفش مخصوص با قابلیت پوشاندن خودکار مچ پا و تنظیم جای پا در آن را توصیف می‌نماید.
۳. یک فرآیند یا روش انجام کار:
اختراعاتی که مبتنی بر معرفی یک روش جدید، شامل مجموعه‌ای از فرآیندها و رویه‌های منظم برای رسیدن به یک نتیجه مشخص هستند، قابلیت ثبت به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت را دارا خواهند بود. این دسته از اختراعات که میتوان آنها را در یک دسته کلی و وسیع، تحت عنوان «روش یا فرآیند انجام کار» یا «Process / Method» جای داد، معمولاً به یک روش مشخص، برای استفاده از یک محصول، دستیابی به یک نتیجه مشخص و یا مجموعه‌ای از فرآیندهای مرتبط با مراحل تولید، اشاره دارند. لازم به ذکر است که پتنت‌های به ثبت رسیده در زمینه یک روش یا فرآیند، حفاظت را برای مجموعه کلی روش یا فرآیند به همراه داشته و هیچ‌یک از مراحل جزئی را شامل نمی‌شود. یک مثال برای این دسته از یوتیلیتی پتنت‌ها، پتنت با شماره «US20170367360» است که مبتنی بر معرفی روشی جدید برای تولید محصولات تخمیر شده از شیر است. این پتنت، در ژانویه سال ۲۰۱۶ میلادی، از سوی یک شرکت دانمارکی «DuPont» به‌عنوان یک بازیگر پیشرو در فناوری‌های زیستی به ثبت رسیده است.
۴. ترکیبی از مواد:
در قانون ثبت اختراعات آمریکا، ترکیب مواد، یکی از چهار دسته اصلی از مواردی است که میتواند به‌عنوان یک یوتیلیتی پتنت به ثبت برسد. دیوان عالی این کشور، «Composition of Matter» را به معنای «تمامی ترکیبات دو یا چند ماده و نیز، هر نوع شیء کامپوزیتی» می‌داند که میتواند ناشی از ترکیب مواد شیمیایی و یا مخلوطی مکانیکی از مواد مختلف باشد، فارغ از اینکه این مواد، گازها، مایعات، پودرها و یا جامدات را شامل شوند. البته این تعریف، تا حدی با ابهام روبرو است، چرا که بسیاری از محصولات تولیدی، نظیر یک تکه تخته سه لا، پیاده‌رو بتونی، یک جاده، یک وان حمام فایبرگلاس و حتی یک تخته آشپزخانه را با این تعریف میتوان یک محصول کامپوزیتی دانست. در هر صورت، شرط اصلی برای اینکه یک ترکیب جدید را بتوان یک یوتیلیتی پتنت دانست، این است که از دو یا چند ماده و طی یک فرآیند مکانیکی یا شیمیایی تشکیل شده و خواص حاصل از آن، با هیچ‌یک از مواد تشکیل‌دهنده به صورت مجزا، یکسان نباشد.
یک نمونه مشهود از «US» پتنت‌های مرتبط با ترکیبات مواد، پتنت با شماره «US2408345A» است که به ترکیبات شیمیایی جدید و روش ساخت ترکیبات دارویی می‌پردازد. این پتنت، در آوریل سال ۱۹۴۲ میلادی، با عنوان «Composition of matter and method» و از سوی «شلتون رابرتز» به ثبت رسیده است.
جالب است که اخیراً، صحبت‌هایی پیرامون اینکه آیا میکروارگانیسم‌های زنده را نیز میتوان به‌عنوان یک ترکیب جدید از مواد در نظر گرفت یا خیر، مطرح شده است. البته بحث‌ها در این زمینه، قدمتی بیش از دو دهه داشته و نمونه معروف آن را میتوان موش هاروارد به‌عنوان یک پستاندار غیرانسانی ترکیب‌شده از طریق دستکاری سلول‌های ژنی (پتنت ثبت شده در ژوئن ۱۹۸۴ میلادی به شماره «۴۷۳۶۸۶۶») دانست.
3-پتنت‌های گیاهی
ثبت اختراعاتی نظیر یک دستگاه یا یک فرآیند تولید جدید در سیستم پتنت و حفاظت از آن، تا حدی معمول و به ذهن همه آشنا است، ولی بسیاری از مردم نمی‌دانند که یک گونه گیاهی را نیز میتوان به‌عنوان پتنت به ثبت رسانیده و از مزایای انحصاری آن استفاده نمود. در این نوشتار، مروری اجمالی بر پتنت‌های گیاهی یا «Plant Patent» داشته و سعی خواهد شد تا درک بهتری از این نوع از پتنت و تفاوت‌های آن با دیگر انواع پتنت (یوتیلیتی پتنت‌ها و پتنت‌های طراحی) فراهم گردد.
بنا بر قانون اختراعات آمریکا مندرج در بند «35U.S.C.161»، از سال ۱۹۳۰ میلادی، امکان ثبت گونههای گیاهی جدید به‌عنوان یک پتنت، برای مخترعین و نوآوران فعال در حوزه کشاورزی و پرورش گیاهان فراهم گردید. اولین «US» پتنت مرتبط با گونههای گیاهی، در ۱۸ اوت سال ۱۹۳۱ میلادی، توسط «هنری بوسنبرگ»، برای نوعی گیاه رونده با گل‌های زردرنگ، به نام «New Dawn» به ثبت رسید. طبق این قانون، هرگاه یک مخترع، وارث وی و یا یک ثبت‌کننده درخواست، گیاهی جدید و متمایز از گونههای گیاهی موجود تولید نماید، این گیاه را میتواند به‌عنوان یک پتنت گیاهی به ثبت برساند و از آن، در مقابل بهره‌برداری‌های غیرمجاز دیگران، محافظت نماید. حق مالکیت این نوع پتنت‌ها، به مدت ۲۰ سال از تاریخ ثبت، اعتبار داشته و حق تولید، ارائه، فروش و تکثیر گیاه و نیز واردات آن به خاک آمریکا، در اختیار مالک پتنت خواهد بود. لازم به ذکر است، جلبک‌ها و قارچ‌ها نیز در این قانون، جزئی از گیاهان محسوب می‌شوند، اما باکتری‌ها، مشمول آن نخواهند بود.
بنا بر آمارهای مختلف، تعداد پتنت‌های گیاهی به ثبت رسیده در مقایسه با دیگر انواع پتنت و به‌ویژه یوتیلیتی پتنت‌ها، بسیار ناچیز است. برای مثال، در سال ۲۰۱۲ میلادی، ۵۷۶۷۶۳ پرونده ثبت اختراع تشکیل شده است که از این تعداد، تنها ۱۱۴۹ مورد، به پتنت‌های گیاهی مربوط بوده است. همچنین، «USPTO» در سال ۲۰۱۶ میلادی، تنها ۸۰ پتنت گیاهی گرنت شده داشته است و مجموع پتنت‌های گرنت شده گیاهی این نهاد از دهه ۱۹۳۰ میلادی به این‌سو، در حدود ۶۰۰۰ پتنت است.
یک پتنت گیاهی، باید الزامات عمومی مرتبط با ثبت اختراع را احراز نماید. علاوه بر این، گیاه می‌بایست در حالت «Asexual»، یعنی تکثیر گیاه بدون استفاده از بارورسازی بذرها تولید شده باشد، تا اطمینان حاصل شود که یک نسخه دقیق ژنتیکی از گیاه، تولید شده است. برای مثال، سیب‌زمینی یا دیگر گیاهانی که از غده‌های خوراکی «Edible Tuber» حاصل می‌شوند، نمی‌توانند به‌عنوان یک پتنت گیاهی به ثبت برسند. به عبارت دیگر، گیاهانی که تنها به دلیل شرایط رشد و باروری خاک، منحصربهفرد هستند، نمی‌توانند به‌عنوان یک پتنت گیاهی به ثبت برسند.
از جمله پارامترهای مهم مورد نظر در ارزیابی یک پتنت گیاهی، این است که گیاه جدید، بایستی دارای ویژگی‌های متفاوتی در مقایسه با گیاه اصلی بوده و این ویژگی‌ها را در خود حفظ نماید. علاوه بر این، تولید گیاه جدید، می‌بایست به کمک یک فرایند یکسان و ثابت، قابل دسترسی باشد و ویژگی‌های منحصربهفرد گیاه جدید در نتیجه این فرایند همواره حاصل گردد. فردی که در پرونده ثبت اختراع، به‌عنوان مخترع گونه گیاهی جدید معرفی میشود، می‌بایست در فرآیند کشف، توسعه و شناسایی گیاه، دخیل باشد و گیاه مدنظر، می‌بایست تا قبل از ثبت درخواست، در معرض استفاده عمومی و یا فروش قرار نگرفته باشد. همچنین، در این نهاد، نوعی طبقه‌بندی برای گونههای گیاهی وجود دارد که تحت عنوان «PLT Class for Plant Patent» در دسترس کاربران قرار گرفته است.
یکی از نکاتی که مخترعین و نوآوران فعال در زمینه تولید و عرضه گیاهان می‌بایست به آن توجه داشته باشند، راهکارهای متنوع حفاظت از گونههای گیاهی جدید و ابداعات و اختراعات مرتبط با آنها است. برای مثال، در سیستم پتنت آمریکا، سه راهکار عمده، برای محافظت از گیاهان وجود دارد که به ترتیب عبارتند از: گواهی حفاظت از تنوع گیاهی «Plant Variety Protection-PVP»، یوتیلیتی پتنت‌ها و پتنت‌های گیاهی. در گواهی‌های مرتبط با حفاظت از تنوع گیاهی، گونههای تکثیرشده «Sexual»، مورد حفاظت قرار می‌گیرند. این نوع از حفاظت، دارای هیچ‌گونه ادعایی نبوده و حقوق انحصاری، شامل فروش، بازتولید و واردات را در اختیار دارنده قرار می‌دهد که البته، برخی موارد استثناء، در مورد انجام فعالیت‌های تحقیقاتی و ذخیره‌سازی بذر برای استفاده در زمین‌های کشاورزی نیز وجود دارد. مدت حفاظت، برابر با ۱۸ سال است که در مورد درختان، به ۲۵ سال نیز افزایش می‌یابد. از منظر هزینه‌ای نیز، بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار، برای ثبت مورد نیاز بوده و بسیار ارزان‌تر از یک یوتیلیتی پتنت محسوب میشود.
گیاهان را از طریق ثبت یک یوتیلیتی پتنت نیز میتوان مورد حفاظت قرار داد که بیشتر به روش‌های «Sexual»، مانند جوانه زدن یا قلمه زدن محدود میشود. در این حالت، پرونده پتنت، دارای فقط یک ادعا بوده و مدت‌زمان اعتبار پتنت نیز برابر با ۲۰ سال است. به‌طور خلاصه، میتوان گفت که روش‌های «PVP» و یوتیلیتی پتنت، به حفاظت از گیاهان جدید حاصل از روش‌های تکثیر «Sexual»، اختصاص داشته و در مقابل، پتنت‌های گیاهی، برای گونههای «Asexual» مورد استفاده قرار می‌گیرند. با وجود همپوشانی‌های قابل‌توجه بین روش‌های سه‌گانه یادشده، یوتیلیتی پتنت‌ها بیشتر برای محصولات بذر هیبریداسیون و مهندسی (به‌عنوان یک کالای ارزشمند) رایج بوده و در مقابل، پتنت‌های گیاهی، با توجه به هزینه‌های به نسبت کمتر، برای چمن‌های زینتی و گونههای تنوع گیاهی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در پایان باید به تفاوت‌های بین یک پتنت گیاهی و یک نام تجاری، به‌عنوان دو گزینه حفاظت از دارایی‌های فکری اشاره نمود. تفاوت‌های بسیار زیادی بین یک گونه گیاهی پتنت شده و یک نام تجاری که به آن گیاه نسبت داده شده است، وجود دارد، اما عمده‌ترین آنها، به کارکرد کاملاً متفاوتشان باز می‌گردد. نشان تجاری، همان‌گونه که از نامش مشخص است، از برند و علامت تجاری مرتبط با گیاه محافظت می‌نماید و نه از خود گیاه. این در حالی است که پتنت مرتبط با آن گیاه، از تولید غیرمجاز آن از سوی دیگر افراد، جلوگیری به عمل می‌آورد.
تشخیص اینکه چه چیزی شامل پتنت میشود: مقدمات
برای اینکه اختراعی کیفیت ثبت یا پتنت‌شدن داشته باشد، باید «نوآورانه» و «غیربدیهی» باشد. اختراعی نوآورانه است که در مقایسه با دیگر اختراع‌های مشابه، در یک یا چند بخش خود متفاوت باشد. همچنین نباید در کمتر از یک سال از زمان درخواستِ ثبت اختراع، در عرصه‌ی عمومی مورد بهره‌برداری، فروش یا ثبت از سوی مخترعی دیگر قرار گرفته باشد. این قانون در حقیقت، بازتابی از سیاست عمومی است که به افشای زودهنگام پیشرفت‌های فناوری کمک میکند. از سوی دیگر، اختراعی غیربدیهی به شمار می‌رود که چنانچه کسی که در زمینه‌ی آن اختراع تخصص دارد، آن را پیشرفتی غیرمنتظره و شگفت‌انگیز تلقی کند. مواد طبیعی و قوانین طبیعت، حتی اگر برای نخستین‌بار کشف شده باشند، نمی‌توانند از حق پتنت یا ثبت اختراع برخوردار شوند. اصول انتزاعی، حقایق بنیادین، روش‌های محاسباتی و فرمول‌های ریاضی نیز به خودی‌‌خود واجد شرایط پتنت نیستند؛ اما شیوه‌ای که از این فرمول‌ها یا روش‌ها به شکلی نوآورانه بهره‌برداری کند، میتواند نمونه‌ای از پتنت به شمار آید. برای نمونه، فرایندی صنعتی که برای مدل‌سازی کالاهای پلاستیکی با بهره‌گیری از معادلات ریاضی و یک برنامه‌ی رایانه‌ای طراحی شده است، میتواند شامل پتنت شود.
باید توجه داشت که یک ایده یا پیشنهاد محض را نمی‌توان ثبت کرد. مخترع برای ثبت اختراع، باید شیوه‌ی کامل پیاده‌سازی ایده‌اش را مشخص کند. همچنین، این حق به اختراعی که اهدافی غیرقانونی در پی دارد یا داروهای خطرناک تعلق نمی‌گیرد.
سودمندی
مخترعی که برای دریافت پتنت کاربردی اقدام کرده است، باید ثابت کند که اختراع وی سودمند است. اختراع باید کاربردهایی سودمند داشته و نیز قابل به‌کارگیری باشد. دستگاهی که نتواند هدفی را که برای آن طراحی شده است برآورده کند، سودمند نامیده نمی‌شود و در نتیجه، واجد شرایط برای پتنت یا ثبت شدن نیست. یک اختراع سودمند تنها زمانی برای دریافت پتنت کاربردی واجد شرایط است که در یکی از پنج دسته‌ی زیر قرار گیرد: یک فرایند، دستگاه، مصنوع، ترکیبی از مواد یا توسعه‌ی یکی از آنها باشد. به طور کلی، یک فرایند صنعتی یا فنی، روشی است که به کمک آن میتوان تغییر فیزیکی مشخصی در ویژگی‌ها یا کیفیت مواد ایجاد کرد. یک دستگاه وسیله‌ای است که برای انجام کاری مشخص از انرژی استفاده میکند. اصطلاح مصنوع به فرایندی مربوط میشود که در طی آن، فراورده‌ای از طریق هنر یا صنعتگری ساخته میشود. ترکیبی از مواد ممکن است شامل آمیزه‌ای از عناصر یا ترکیبات شیمیایی تازه باشد. توسعه نیز شامل اضافه کردن یا ایجاد تغییر در یک فرایند، دستگاه، مصنوع یا ترکیب شناخته‌شده است.
یک نوآوری را نمی‌توان پتنت کرد اگر:
- اکتشاف باشد؛
- نظریه‌ای علمی یا روشی ریاضیاتی باشد؛
- اثری زیباشناختی، ادبی، نمایشی یا دیگر آفریده‌ی هنری باشد؛
- طرح یا روشی برای انجام یک فعالیت ذهنی، بازی یا کسب‌وکار باشد؛
- شیوه‌ای از ارائه‌ی اطلاعات یا خروجی یک برنامه‌ی رایانه‌ای باشد؛
- اگر نوآوری ماهیتی فراتر از این جنبه‌های انتزاعی را دربرگیرد و در نتیجه، ویژگی‌هایی فیزیکی و ملموس داشته باشد (مانند دستگاهی ویژه برای انجام یک بازی جدید) در این صورت ممکن است بتوان آن را پتنت کرد.
همچنین نمی‌توان گونههای گیاهی، یک روش درمانی برای انسان یا حیوان از طریق جراحی یا مداوا یا روشی برای تشخیص بیماری را ثبت کرد.
تفاوت پتنت و اختراع
تفاوت پتنت و اختراع در حقوق مالکیت است. پتنت یک اختراع ثبت شده است هر فردی با تلاش و خلاقیت ذهن خود اختراع خلق میکند و میخواهد که تمام حقوق مادی و معنوی آن را برای خود داشته باشد و از سوی دولت ها یک سیستم حمایتی به وجود آمده است که فرد میتواند اختراع خود را به پتنت تبدیل کند و آن را به ثبت برساند.
در واقع پتنت یک قوانین است که مانع دزدیده شدن ایده میشود وقتی که یک اختراع پتنت دریافت میکند مخترع مالک آن پتنت میشود و بعد از گذشت محدودیت زمانی تعیین شده حق ساخت و استفاده و فروش اختراع در اختیار عموم قرار میگیرد.
کسانی که حق پتنت دارند در صورت نیاز میتوانند مالکیت خود را به فرد دیگر بفروشند.و ثبت کردن اختراع به عنوان پتنت اجباری نیست
اختراع یک ایده است که توسط یک فرد خلاق در پاسخ به یک مشکل یا به عنوان یک روش جدید از انجام کاری ارائه میشود. پتنت به اختراعی گفته میشود که به اداره ثبت اختراع ارائه شده است و تحت مالک مخترع به ثبت رسیده است. در واقع پتنت یک اختراع است که حق ملکیت آن از حمایت قانونی برخوردار است.
برای اینکه یک اختراع قابلیت پتنت شدن را داشته باشد باید ویژگی های زیر را داشته باشد:
- در هر ظرفیتی کاربردی باشد
- جدید باشد
- قابل اعتماد باشد
- به قدری روشن توصیف شده باشد که به راحتی قابل فهم و بازسازی باشد
نمونه‌هایی از نوآوری‌های قابل پتنت
این دسته‌بندی، همه‌ی نوآوری‌هایی را که توسط انسان عرضه شده‌اند و نیز فرایند آفرینش آنها را شامل میشود. نمونه‌هایی از نوآوری‌های قابل پتنت عبارت‌اند از:
- نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای رایانه‌ای؛
- فرمول‌ها و فرایند‌های شیمیایی؛
- باکتری‌ها، گیاهان و حیواناتی که از نظر ژنتیکی مهندسی شده‌اند؛
- دارو‌ها؛
- تجهیزات پزشکی؛
- طراحی مبلمان؛
- جواهرات؛
- منسوجات و طراحی پارچه؛
- آلات موسیقی.
به طور کلی میتوان گفت که ثبت پتنت یک سیستم حمایتی از حق اختراع است .اگر دست به اختراع زده اید باید برای پتنت کردن آن اقدام کنید تا حق بهره برداری از آن منحصر به خود شما باشد. همچنین برای این کار میتوانید از یک وکیل کمک بگیرید.
جمع بندی: اختراع ایده ای است که به ذهن مخترع رسیده است و در حال انجام تحقیقات و ساخت نمونه اولیه و … میباشد .اما زمانی که این ایده به اداره ثبت اختراعات ارائه میشود و بررسی های لازم انجام میشود و در نهایت تبدیل به پتنت میشود.
در واقع پتنت اختراعی است که مورد حمایت قانونی برای مالک آن قرار گرفته است .
در واقع پتنت یک حق انحصاری است که در قبال اختراع انجام میشود و به مخترع و نماینده قانونی او اعطا میشود
در واقع باید بین اختراع و گواهی ثبت اختراع تفاوت گذاشت .گواهی ثبت اختراع یک سندی است که در هر کشوری به وسیله اداره ثبت اختراع صادر میشود و دارنده آن سند به مدت 20 سال یک نوع انحصار برای استفاده از اختراع خود یا توسعه و فروش و یا جلوگیری از واردات آن به دست می آورد .
دارنده پتنت میتواند در طول مدت حمایت از اختراع خود بهره برداری نماید یا میتواند با عقد قرار داد استفاده از اختراع را به افراد دیگر واگذار کند.یا اینکه میتواند حق اختراع خود را به طور کامل به دیگری بفروشد .هر ایده و ابتکار جدید به شرطی قابل ثبت است که 4 شرایط را داشته باشد :
- جدید بودن
جدید بودن یعنی اینکه اطلاعاتی مبنی بر سابقه انجام کاری شبیه به اثر مورد ثبت وجود نداشته باش - گام ابتکاری
اختراع زمانی یک گام ابتکاری است که با در نظر گرفتن فن یا صنعت قبل مربوط به اظهارنامه اختراع برای شخصی که دارای مهارت معمولی در فن مذکور است معلوم و آشکار نباشد. - صنعتی باشد
کاربرد صنعتی یعنی اینکه بتوان اختراع را به طور انبوه تولید و یا در صنعت به کار گرفت. - افشاء اختراع
مخترع باید اختراع خود را به طور کامل و شفاف افشا کند .
شما به این سطح از محتوا دسترسی ندارید و یا وارد اکانت خود نشدید. بخشی از محتوا مختص اعضاء و مشترکین میباشد.
خرید یا تمدید اشتراک | ورود یا عضویت
.: برای دانلود کاتالوگ آشنایی بامحتوای دیزاین کلاب اینجا کلیک کنید :.
اقدام کردن برای محافظت از پتنت
برخلاف حق کپی‌رایت، پتنت به صورت خودکار ایجاد نمی‌شود؛ مخترع باید برای پتنت اقدام کند. وی باید در کمتر از یک سال از زمان علنی شدن اختراع خود در عرصه‌ی عمومی، برای نمونه شرح اختراع یا پیشنهاد فروش آن، برای پتنت اقدام کند. مخترع یا وکیل وی، باید پیش از اقدام برای دریافت پتنت، یک بررسی اولیه انجام دهد تا مطمئن شود که آیا واجد شرایط دریافت پتنت میشود یا خیر. در ایالات متحده، روند کار چنین است که درخواست پتنت و هزینه‌ی ثبت آن به اداره‌ی پتنت و نشان تجاری آمریکا ارسال و در آنجا توسط مأمور آزمونگرِ پتنت بررسی میشود.
اگر پتنت به اختراع تعلق بگیرد، مخترع باید هزینه‌ای دیگر پرداخت کند تا دولت گزارشی درباره‌ی اختراع و نحوه‌ی بهره‌برداری از آن منتشر نماید. فقط یک وکیل متخصصِ پتنت یا آژانس پتنت میتواند پروندههای ثبت اختراع را پیش از اداره‌ی پتنت و نشان تجاری، تحت پیگرد قانونی قرار دهد. پیش از آنکه فردی بتواند به عنوان وکیل پتنت یا آژانس پتنت مجوز دریافت کند، باید دارای مدرک در زمینه‌های فنی یا علمی مشخص باشد.
پتنت‌های کاربردی و گیاهی از زمان ثبت آن تا ۲۰ سال به طول می‌انجامد، درحالی‌که پتنت‌های طراحی ۱۴ سال اعتبار دارند. اگر صاحب یک پتنت کاربردی، هزینه‌ی ابقای آن را پرداخت نکند، پتنت زودتر باطل میشود. پس از اینکه دوره‌ی پتنت به پایان رسید، آن اختراع به دارایی‌های عمومی تبدیل میشود و همه‌ی افراد میتوانند آن را بفروشند یا از آن بهره‌برداری کنند. برای نمونه، پس از اینکه دوره‌ی پتنت تیلنول (Tylenol) به پایان رسید، دیگر شرکت‌های داروسازی، تولید نسخه‌ی عمومی این دارو را آغاز کردند.
پتنت چه حقوقی به مخترع می‌دهد؟
پتنت این حق را به شما می‌دهد که دیگران را از بهره‌برداری از اختراع یا نوآوری‌تان بازدارید، یا میتوانید انتخاب کنید که افراد پس از توافق با شما، از آن بهره‌برداری کنند. همچنین، پتنت این حق را به شما می‌دهد که در برابر کسانی که تخلف کرده‌اند، اقدامات قانونی لازم را انجام دهید و ادعای خسارت کنید. لازم نیست که مخترع برای بهره‌برداری از اختراع خود آن را ثبت کند، اما زمانی که اختراع عمومی شود، دیگر هیچ مراقبتی در برابر بهره‌برداری‌های احتمالی وجود نخواهد داشت و مخترع نیز دیگر نمی‌تواند آن را ثبت کند. دفتر مالکیت معنوی تضمین نمی‌کند که دیگران یک اختراع پتنت‌شده را کپی نکنند. بنابراین، این بر عهده‌ی دارنده‌ی پتنت است که اقدامات لازم را انجام دهد تا مطمئن شود که به طرح یا ایده‌اش تعدی نشده است. زمانی که ایده‌ای ثبت شد یا به عرصه‌ی عمومی راه یافت، دیگر نمی‌توان آن را ثبت کرد.
نقض پتنت
اگر مخترعی گمان میکند کسی از اختراع ثبت‌شده‌ی وی بدون اجازه بهره‌برداری کرده است، میتواند علیه فرد یا نهاد متخلف به دادگاه شکایت کند. اگر دادگاه موافقت کند، دارنده‌ی پتنت میتواند جریمه، هزینه‌ی وکالت، خسارتی متناسب با حق امتیاز و نیز حکم توقیف (دستوری که متخلف را از نقض پتنت منع کند) دریافت کند. البته باید توجه داشت که اقدام قانونی برای نقض پتنت ممکن است تا حدودی زمان‌بر و پرهزینه باشد، از این رو، موارد نقض غالبا به صورت توافقی رفع می‌شوند.
قوانین پتنت پیچیده هستند: یا یک وکیل تماس بگیرید
اگر اختراعی دارید که می‌خواهید از آن محافظت کنید، شایسته است با قوانین کلی ثبت اختراع و مالکیت معنوی آشنا شوید. با برخورداری از یک پتنت، شما میتوانید به شرکتی دیگر مجوز بهره‌برداری دهید یا خودتان وارد کسب‌وکار شوید، اما ناکامی در ثبت درست پتنت نیز میتواند پایانی بر رویاهای شما باشد. اگر برای ثبت اختراع نوآورانه‌تان به مشاوره‌ی حقوقی نیاز دارید، حتما با یک وکیل متخصص تماس بگیرید.
