وب 3 Web

دانشمندان کامپیوتر و کارشناسان اینترنت معتقدند تغییرات وب ۳.۰ باعث هوشمندتر شدن اینترنت و ساده‌تر شدن زندگی خواهد شد. برای درک این تغییر الگو در ابتدا نگاهی به تکامل اینترنت می‌اندازیم.

وب ۱

تصور اینترنت بدون گوگل، فیسبوک یا استوری‌های اینستاگرام برای نسل جوان‌تر دشوار است؛ اما عصر کلاسیک اینترنت به همین صورت شروع شد و از اواسط دهه‌ی ۹۰ تا اوایل ۲۰۰۰ ادامه داشت. در آن زمان افراد اینترنت را با نام اصلی‌اش «شبکه‌ی جهانی وب» یا «نت» می‌شناختند. کاربرها نمی‌توانستند تصاویر خود را به اشتراک بگذارند یا برای مثال، بلاگی درباره‌ی تئوری‌های توطئه‌ی زمین تخت بسازند. در آن زمان اغلب محتوا توسط کسب‌وکارها، روزنامه‌ها و سازمان‌ها تولید می‌شد.

عصر وب ۱ زمانی بود که مردم به جای گوگل از AltaVista، Netscape یا Asked Jeeves برای جستجوی تصاویر گربه‌های بامزه استفاده می‌کردند. اغلب وب‌سایت‌ها به فرمت «فقط خواندنی» (read-only) بودند و کاربرها نمی‌توانستند محتوایی بارگذاری کنند یا کامنتی بگذارند. مفهوم استریم ویدئو هم وجود نداشت. افراد برای گفتگوی آنلاین از چت‌روم‌های AOL استفاده می‌کردند. دانلود یک آهنگ یک روز کامل طول می‌کشید و برای اتصال به اینترنت دایل‌آپ لازم بود اتصال تلفن قطع شود.

وب ۲

در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ اینترنت در نقطه‌ای تاریخی قرار داشت. می‌توانست راهی یک‌طرفه در پیش بگیرد و مانند کتابخانه‌ای کسل‌کننده باشد یا به اختراعی حماسی تبدیل شود که تمام افراد از سراسر نقاط جهان را به یکدیگر وصل می‌کند. خوشبختانه مسیر دوم را در پیش گرفت.

با ظهور شبکه‌های اجتماعی مردم توانستند تجربه‌‌ای فراگیر در نت داشته باشند. به لطف وب ۲ افراد توانستند تصاویر خود را بارگذاری کنند یا محتوای ویدئویی را در یوتیوب استریم کنند.

با پایان یافتن اولین دهه‌ی هزاره‌ی سوم، اتصال‌های دایل‌آپ تقریبا به فراموشی سپرده شدند. اشتراک‌گذاری به ترندی جهانی تبدیل شد. بازی‌های آنلاین امکان تعامل چند بازیکن را فراهم کردند. فیسبوک به ارتباط بیشتر افراد کمک کرد و اینستاگرام امکان بارگذاری تصاویر از تلفن هوشمند را فراهم کرد.

وب ۳ چیست؟

اما وب ۳ دقیقا چیست؟ در حالت کلی وب سه به عنوان سومین و جدیدترین فاز تکامل اینترنت شناخته می‌شوند. تقریبا هر ده سال یک بار اینترنت وارد فاز جدیدی می‌شود. از طرفی هیچ موجودیت کنترلی پیش از این فازها وجود ندارد یا هیچ مسیر جهانی برای تبدیل وب ۱ به وب ۲ وجود نداشت و این دوره‌های مختلف بر اساس ماهیت محتوایی اینترنت شناخته می‌شوند. به بیان ساده، سه فاز وب را می‌توان به این صورت خلاصه کرد:

• وب ۱: استاتیک
• وب ۲: داینامیک
• وب ۳: غیر متمرکز

وب ۳ گذار از وب داینامیک به وب غیر متمرکز است. در وب ۳ داده‌ها تحت مالکیت موجودیت‌ها یا سازمان‌های متمرکز قرار ندارند. علاوه بر این وب ۳ متمرکز بر بهبود قابلیت‌های بک اند است. یکی از امکانات عصر وب ۳ ظهور dApp یا اپلیکیشن‌ غیر متمرکز (decentralized applications) است.

وب ۳ گامی جدیدی در تکامل اینترنت است که هدایت و کنترل وب را در دستان کاربر قرار می‌دهد. این تمایز به واسطه‌ی فناوری‌های جدیدی مثل بلاک چین حاصل می‌شود که عملکرد شبکه به عنوان سیستمی نظیر به نظیر (P2P) را میسر می‌سازد.

پیشرفت‌های حاصل‌شده به لطف بیت‌کوین و اتریوم و دیگر اپلیکیشن‌های مبتنی بر بلاک چین نشان می‌دهند کاربران می‌توانند وارد تراکنش‌های P2P شوند، پروژه‌هایی در مقیاس جهانی توسعه بدهند و حریم خصوصی خود را به‌طور کامل کنترل کنند. در وب ۳، شرکت‌های کلان‌داده و غول‌های فناوری دیگر نمی‌توانند با داده‌های خصوصی کاربران تجارت کنند یا منابع اطلاعاتی را به انحصار خود دربیاورند.

وب ۳ چگونه کار می‌کند؟

احتمالا هنگام خرید آنلاین با پیشنهاد خرید محصولات مشابه روبه‌رو شده‌اید. در این موقعیت وب‌سایت از رفتار مشتری می‌آموزد و پیشنهادهایی بر همان اساس به او نشان می‌دهد. وب ۳ هم از مکانیزم‌های یادگیری و اپلیکیشن‌های مشابهی به شیوه‌ای پالایش‌شده استفاده می‌کند. به بیان ساده، اینترنت از رفتار شما می‌آموزد و با پیشنهادها محتوایی متناسب با نیازها، جستجوها و فعالیت‌هایتان به شما پاداش می‌دهد.

کاربرد وسیع فریم‌ورک‌های P2P یکی از شاخصه‌هایی اصلی است که وب ۳ را از نسخه‌ی قدیمی‌تر آن یعنی وب ۲ متمایز می‌کند. این جنبه شامل تمام کاربردهای اینترنت می‌شود. برای مثال:

به جای استفاده از گوگل درایو یا دراپ‌باکس برای ذخیره‌سازی، توزیع و اشتراک‌گذاری فایل‌ها از سرویس‌هایی مثل Storj ،Siacoin ،Filecoin یا IPFS استفاده خواهید کرد. همچنین ممکن است به جای برقراری ارتباط از طریق واتساپ، زوم یا اسکایپ از پلتفرم‌هایی مثل‌ Status استفاده کنید.

فیسبوک و توییتر به نظر ابدی می‌رسند؛ اما طولی نمی‌کشد که شاهد شکل‌های جدیدی از شبکه‌های اجتماعی مثل Steemit ،Hive یا Alaska خواهیم بود. حتی گوگل کروم هم اولویت جهانی خود را به مرورگرهایی مثل Brave واگذار خواهد کرد که امنیت بیشتری ارائه می‌دهد.

تمام جایگزین‌های سرویس‌های کنونی کنترل کاربر بر داده‌هایش را افزایش خواهند داد و به بهبود پروتکل‌های امنیتی، بی‌نام بودن و پیشگیری از سوءاستفاده‌ی سازمان‌های فناوری از داده‌ها یا کنترل کامل آن‌ها بر اطلاعات یا خدماتی مشخص کمک خواهد کرد.

dApp و اپلیکیشن‌های وب ۳

به‌طور خلاصه dApp یا اپلیکیشن‌های غیر متمرکز ستون فقرات تحول وب ۳ هستند. وب ۳ وعده‌ی اینترنت غیر متمرکز می‌دهد و این وعده به انواع اپلیکیشن به ‌کاررفته هم قابل تعمیم است. اصطلاحاتی مثل «اپلیکیشن‌های وب ۳»، «اپلیکیشن‌های غیر متمرکز»، «dApps» یا «dApp-های وب ۳» مترادف یکدیگر هستند. تمام این عبارت‌ها به اپلیکیشن‌های بلاک چین غیر متمرکزی اشاره دارند که بخشی از وب ۳ هستند.

اما اپلیکیشن وب ۳ چگونه کار می‌کنند؟ یکی از بخش‌های جدانشدنی بسیاری از dApp-ها یا اپلیکیشن‌های وب ۳ «قرارداد هوشمند» است. افرادی که با فناوری بلاک چین آشنایی دارند احتمالا با مفهوم قرارداد هوشمند هم سروکار داشته‌اند. قرارداد هوشمند توافق‌نامه‌ی نرم‌افزاری خوداجرایی است که روی یک بلاک چین مانند بلاک چین اتریوم اجرا می‌شود. این قراردادها در صورت برآورده‌ شدن مجموعه‌ی مرتبطی از شرایط، به‌صورت خودکار اجرا می‌شوند. به این ترتیب این قراردادها می‌توانند به‌صورت خودکار بررسی شوند و تراکنشی بین طرفین اجرا کنند.

استفاده از قراردادهای هوشمند در dApp-ها به این معنی است که منطق قراردادی می‌تواند رفتار اپلیکیشن‌ها را دیکته کند. در عمل این فرایند منجر به کاهش نیاز به شرکت یا فردی مشخص به عنوان واسطه می‌شود.

Web3.js چیست؟

هنگام یادگیری درباره‌ی وب ۳ و برنامه‌های کاربردی آن ممکن است درباره‌ی Web3.js هم شنیده باشید؛ اما Web3.js چیست؟ کتابخانه‌ی Web3.js یکی از کتابخانه‌های اصلی جاوااسکریپت است که در توسعه‌ی اپلیکیشن‌های وب ۳ به کار می‌رود. از این کتابخانه می‌توان برای ارتباط با بلاک چین اتریوم استفاده کرد. در واقع می‌توان Web3.js را API جاوااسکریپت اتریوم در نظر گرفت. با کتابخانه‌ی Web3.js می‌توانید کلاینت‌ها یا اپلیکیشن‌هایی بسازید که با بلاک چین اتریوم ارتباط برقرار کنند. این ویژگی به‌ویژه برای پل زدن بین جاوا اسکریپت و وب ۳ ضروری است.

در نتیجه Web3.js را می‌توانید به عنوان واسطه‌ی بین جاوا اسکریپت و قراردادهای هوشمند اپلیکیشن‌های وب ۳ در نظر بگیرید. با کتابخانه‌هایی مثل Web3.js می‌توانید با گره‌های لوکال یا ریموت اتریوم تعامل داشته باشید. این کار از طریق اتصال HTTP، IPC یا WebSocket امکان‌پذیر است. دلیل موفقیت کتابخانه‌ی جاوااسکریپت Web3.js پشتیبانی تمام مرورگرها از آن است. Web3.js یکی از فریم‌ورک‌های اصلی به کار‌رفته در طراحی اپلیکیشن‌های غیر متمرکز است. در صورت تمایل می‌توانید از مستندات رسمی جاواسکریپت برای Web3.js Ethereum Javascript API استفاده کنید.