طراحی محصول | مروری بر تاریخ پروداکت دیزاین

در مورد معنا و گسترده بودن کلمه محصول (Product) به تفصیل صحبت کردیم(+) و گفتیم، دیزاینر راه‌حل و ایده خودش رو باید در قالب یک محصول ارائه کنه! همچنین یادگرفتیم عبارت محصـول فقط برای محصولات مادی، فیزیکی و کالاهایی که در قفسه‌ی فروشگاه‌ها پیدا می‌شه، کاربرد نداره و طراحی محصولاتی  مثل وب سایت ها و اپلکیشن ها، خودرو ها و محصولات دیجیتالی رو هم شامل می‌شه، اما طراحی محصول و Product Design به چه معناس؟
 به دلیل نبود یک تعریف فراگیر پذیرفته شده که بتونه بطور کامل تمامی موضوعات پروداکت دیزاین رو دربرگیره، پاسخ به سوال اینکه طراحی محصول چیست کمی دشوار به نظر می‌رسه؛ در حال حاضر طراحی، یک دیسپلین در نوع و تخصص خود است که می‌تواند در فرآیند‌های مربوط به رشته‌های علمی مختلف گنجانده شود؛ دو تعریف مجزا از مفهوم طراحی محصول می‌تونه وجود داشته باشه:

1.  اول تعریفی که بتونه پروداکت دیزاین رو مستقیما از جنبه یک محصول معرفی کنه،
2.  و دیگری تعریفی که بتونه فرآیند طراحی محصول رو ارائه کنه!

بریم که در ادامه با این دنیای جذاب آشنا بشیم.

تعریف طراحی محصول 

تعریف طراحی محصول یا Product Design، فرآیند تصور، خلق و بازتعریف محصولاتی است که مشکلات کاربران را حل می‌کند یا نیازهای خاص یک بازار معین را برطرف می‌کند.

کلید طراحی محصول موفق، درک مشتری نهایی است، شخصی که محصول برای او ساخته می‌شود. طراحان محصول سعی می‌کنند با استفاده از همدلی و آگاهی از عادات، رفتارها، ناامیدی‌ها، نیازها و خواسته‌های مشتریان بالقوه، مشکلات واقعی را برای افراد واقعی حل کنند. در حالت ایده آل، اجرای طراحی محصول آنقدر بی عیب و نقص است که توجه هیچ کسی به آن جلب نمی‌شود. کاربران می‌توانند به طور مستقیم از محصول در صورت نیاز استفاده کنند زیرا طراحی محصول نیازهای آنها را درک کرده و نحوه استفاده از آنها را پیش بینی کرده است.

معرفی جامع طراحی محصول

دانش طراحی محصول  در دهه های اخیر تبدیل به یکی از اصلی ترین ارکان علمی و هنری برای ساخت ، تجاری سازی و ارائه ایده ها و اختراعات و دستاوردهای بشری شده و با اطمینان خاطر می توان عنوان داشت که تولید محصول بدون به کار بستن این رکن هر قدر هم که ایده محصول ، بدیع و خلاقانه باشد ، در رقابت با محصولات رقیب خود در بازارهای تجاری محکوم به شکست خواهد بود  همونطور که مثال اون لپ تاپ رو براتون زدم که در دهه 80 دیزاین شده بود؛
از این رو هیچ محصولی نیست که در طولانی مدت مورد استفاده انسان باشه ، بدون داشتن ویژگی های اصیل در علم طراحی محصول ، اگر محصول ویژگی هایی اعم از:

• عناصر زیبایی شناسانه ( فرم ، بافت و رنگ ) ،
•  رعایت تناسبات اندام سنجی ( ارگونومیکی ) در ابعاد و فرم محصول ،
• تجربه کاربری مطلوب
•  کارکرد صحیح محصول ( نسبت به ماموریت هایی که برای انجام آنها طراحی و ساخته می شود ) ،
•  عناصر فرهنگی که آن محصول را به فرهنگ استفاده از آن محصول پیوند می دهد ،
•  تناسب همه جانبه آن محصول با دیگر محصولات و عناصر موجود در محیط
• و حتی کلّیت و شاکله و فرم و بافت فضایی که محصول توسط کاربر در آن محیط به کار گرفته خواهد شد و … ،

نداشته باشه،  نمی‌تونه مورد اقبال مصرف کنندگان قرار بگیره و پروژه تجاری سازی ایده ، با شکست مواجه می شود و برای حصول بهترین نتایج در تجاری سازی محصول هنر مندان مجرب و دانشمندان علوم مختلف با تلفیق اصول علمی و هنری به صورت کاملا علمی و کنترل شده بنیان های علم طراحی محصول را ایجاد نموده اند ، که ساختار اون ، مبانی علمی و دانش بنیان بوده و به بیان دیگر محتوای آن مجموعه ای عظیم از قرن ها تجربه علمی فعالیت بشر در عرصه ساخت و تولید است ، و این مبانی و اصول علمی در دانشکده ها و مراکز علمی به علاقه مندان طراحی محصول آموخته می شود ؛ در نتیجه به کارگیری دقیق و مو به مو و مبتنی بر تحقیقات علمی این اصول علمی و هنری در طراحی ، تولید و ساخت هر محصول را ، مهارت طراحی محصول و یا Product Design  می نامند . 

پروداکت دیزاین به عنوان یک فعل، به معنای فرآیند خلق کردن یک محصول جدید برای فروخته‌شدن به مشتریان یک کسب و کار است و به عنوان یک مفهوم بسیار وسیع، به معنای تولید و توسعه ایده‌های پربازده و موثر برای رسیدن به یک محصول جدید است؛

و طراحی محصول به عنوان یک کلمه، مجموعه‌ای از مشخصات یک محصول است که شامل مشخصات کلی: فرم ( ویژگی های زیبایی شناختی و ملموس محصول یا خدمات) و عملکرد (قابلیت ها) بصورت توام و یکپارچه است؛

نقش طراحان محصول چیست؟

طراحان محصول، ایده‌ای را در ذهن خود تصور می‌کنند و سپس آن را در پیکره یک محصول، مشهود و متجسم می‌کنند. این طراحان با مسائلی از قبیل فناوری، ارگونومی، قابلیت کاربری، دانش مواد و کیفیت سروکار دارند.
نقش طراحان محصول، ترکیب کردن هنر، علم و فن آوری است با هدف خلق محصولی است که مردم بتوانند از آن استفاده نمایند. امروزه ظهور ابزارهای دیجیتالی موجب شده‌اند تا طراحان بتوانند به شیوه‌هایی خارق‌العاده در برقراری ارتباط، تجسم کردن، تحلیل کردن و تولید محصولات بپردازند که فرآیند کاری آن‌ها را به کلی متحول کرده است.

طراحی محصول یا طراحی صنعتی؟

طراحی محصول گاهی با طراحی صنعتی اشتباه گرفته می‌شود (با اینکه همپوشانی‌های فراوانی بین آنها وجود دارد)اما بحث طراحی محصول  در سال‌های اخیر به یک مقوله گسترده  و به عنوان یک حرفه مستقل و اثربخش در صنایع شناخته میشه؛
این امر نیز به دلیل این بود که طراحان صنعتی پیرامون فرم‌های هنری و کارایی پذیری و معمولا در تعامل با طراحی مصنوعات و ارگونومی برای رسیدن به محصولی با قابلیت تولید انبوه فعالیت می‌کنه، به عبارت ساده تر طراحان صنعتی فقط قادر به طراحی محصولات فیزیکی بودند؛
 اما طراحان محصول می توانند هر محصولی اعم از دیجیتال و غیردیجیتال، آموزشی، نرم افزاری و… را طراحی کنند؛

اما باوجود این صحبت ها ما نمیتونیم منکر این موضوع بشیم که مهمترین تحولات علم دیزاین و طراحی محصول با آغاز صنعتی‌سازی، در میانه سده هجدهم، رخ داد. حجم عظیم محصولاتی که به یُمن روش‌های مکانیزه تولید می‌شد تولید‌‌کنندگان را دچار چالش کرد؛
در اون زمان پیشه‌وران سنتی عموماً قادر یا مایل نبودند خود را با مقتضیات صنعت وفق بدن، علاوه بر این، برای اغوای خریدارانِ بالقوه بازارهای جدید باید منابع جدیدی از فرم پیدا می شد، به خصوص برای خریداران طبقه متوسط که نوکیسه‌های آن دوران بودند؛ با ورود تولیدکنندگانِ بیشتر با ظرفیت های تولیدِ بالاتر به بازار، رقابت شدت گرفت و برای ارضای سلیقه های متنوعِ مُدِ روز و تحریک مشتری ها به خرید، به انبوهی از ایده‌های جدید نیاز بود؛
کم‌کم تولیدکنندگان یاد گرفتند به هنرمندانی سفارش کار دهند که تحصیلات آکادمیک داشتند، یعنی کسانی که آموزشِ طراحی دیده بودند، تا ایده های فرمی و تزئینی جدید مطابق با سلیقه روز ارائه بدهند؛ البته بیشتر وقت‌ها خودِ هنرمندان هم تصوری از این نداشتند که ایده‌های زیبایی شناختی چگونه می توانند به محصولات «صنعتی» تبدیل شوند؛ بنابراین مثل همیشه با نیازهای جدید باید مهارت های جدید نیز پیدا می‌شد؛
 تولید «صنعتی» مستلزم ظهور نسل کاملاً جدیدی از دیزاینرهای مهندسی شد، که دانشِ پیشه هایی مانند ساعت سازی یا ابزارسازی «سنتی» را اقتباس کرده و آن را در حل مسائل فنی ساخت ماشین های «صنعتی» به کار گرفتند تا عملکرد ابتدایی آنها را تضمین کنندـ مثلاً مقاومت سیلندرهای موتور بخار را بیشتر کردند تا فشار و نیرو را بالا ببرند؛
آن جا که مسئله «طراحی» فُرم مطرح بود، دو دسته از افراد به وجود آمدند که هرکدام نقش مهمی در این زمینه داشتند:
اولین دسته کسانی بودند که باید پیوسته ایده های جدیدی عرضه می کردند که به درد بازار بخورد؛ این گروه بعدها «مشاوران سبکی» نامیده شدند؛
دسته دوم نقشه‌کش هایی بودند که در اوایل عصر صنعتی سازی پدیدار شدند و کارِ یدی پرزحمتی داشتند. این افراد در کارخانه ها نقشه محصولات را آنگونه که مشاوران سبکی، مهندسان یا کارخانه‌دارها دستور می دادند روی کاغذ ترسیم می کردند، یا از روی کتابچه های طراحیِ هنرمندان دیگر الگو بر می‌داشتند؛
 این گروه از افراد به تدریج تبدیل شدند به کسانی که مهارت فوق العاده ای در طراحی داشتند و می توانستند مشخصات کالای تولیدی را در طراحی های شان به خوبی نشان دهند؛ حتی اغلب سليقه خود را هم در دیزاینِ فرم اعمال می کردند، که در بیشتر موارد برگرفته از سبک های قدیمی یا محصولات موفق تولیدکنندگان رقیب بود؛

ملاحظات طراحی محصول

طراحی محصول کار آسانی نیست. تمامی ذینفعان، خواسته‌های مشخصی را از طراح محصول و فرآیند طراحی دارند. وظیفه طراح محصول این است که در تعامل با کلیه این افراد محصولی متناسب و با ارزش را خلق کند:

• تولید کننده دغدغه هزینه‌های تولید را دارد. در نهایت تولید کننده یک محصول به لحاظ تولیدی مقرون به صرفه را می‌خواهد.
• خریدار به قیمت محصول، ظاهر و شیک بودن آن می اندیشد.
• مصرف کننده نهایی بر روی کارایی و عملکرد محصول نهایی تاکید دارد.
• بخش تعمیر و نگهداری محصول بر روی قابلیت‌های تعمیر و نگهداری محصولات توجه دارد. اینکه قطعات محصول به راحتی از هم جدا شده و قابلیت تشخیص عیب و تعمیر آن به آسانی وجود داشته باشد.

تفکردیزاین چه تاثیری در طراحی محصول دارد؟

جمع‌بندی

طراحی محصول نقشی بسیار گسترده‌تر و از نظر استراتژیک بسیار مهمتر از آن چیزی است که اکثر مردم تصور می‌کنند. این صرفاً فرآیند بهتر جلوه دادن یک محصول نیست. همانطور که اریک اریکسون می‌نویسد، «طراحی محصول کل فرآیند است.» شما مشکل را ارزیابی و همچنین ساخت، طراحی، آزمایش و ارسال راه حل را اعتبار سنجی می‌کنید.