رشته طراحی سبک زندگی | lifestyle design

سبک زندگی(LifeStyle) مفهوم تازه ای نیست، بیش از هزاران سالِ که انسان‌ها دارن تلاش می‌کنن سبک زندگی خودشون رو بشناسن و مدیریت کنند و حتی دولت‌ها کوشیده‌ان بر روی سبک زندگی مردمان خودشون، تاثیر بذارن؛ طی دهه‌های اخیر اصطلاح سبک زندگی به یکی از اصطلاحات رایج در کتاب‌ها، مقالات، رسانه‌ها و حتی گفتگوهای روزمره تبدیل شده: پزشکان از بیماریهای سبک زندگی حرف می‌زنند و برخی از بیماری‌ها – مانند سرطان ریه، سکته و بیماری عروق کرونر – را به سبک زندگی ما نسبت می‌دن؛ سیاستمداران از سبک زندگی مردم حرف می‌زنند و در برخی کشورها که سیاست‌گذاری متمرکزتر است،‌ شکل مطلوبی از سبک زندگی را تعریف می‌کنند و از مردم می‌خواهند که به آن سبک نزدیک بشن.

بیش از هزاران سالِ که انسان‌ها دارن تلاش می‌کنن سبک زندگی خودشون رو بشناسن و مدیریت کنند و حتی دولت‌ها کوشیده‌ان بر روی سبک زندگی مردمان خودشون، تاثیر بذارن؛ حتی می‌شه شرط بست که افرادی که تابحال اصلا همچین کلمه ای رو نشنیدن هم تصوری از زندگی ایده آل برای خود در گوشه‌ای از قلب، لا به لای چین و چروک‌های مغز و سیاه‌ چاله‌های ذهن خود پنهان کرده‌اند!همه افراد دارای یک لایف استایل مخصوص به خود هستند! اگرچه ممکنه این لایف استایل از فردی به فرد دیگر و یا از فرهنگی به فرهنگ دیگر، متفاوت باشه، اما میتونیم بگیم حتی افرادی که هیچ سبک زندگی ندارند هم در واقع دارای سبک زندگی و لایف استایل هستند! لایف استایل دیزاین  هم مثل رشته های طراحی صنعتی و طراحی دیجیتالی یک چتر رشته ای محسوب میشه که گرایش های مختلفی رو شامل می‌شه، اما بهتره برای شروع و قبل از پاسخ دادن به اینکه چگونه می توانید لایف استایل دیزاینر بشید، بیایید با درک اینکه سبک زندگی چیست شروع کنیم…

مفهوم سبک زندگی یا لایف استایل

با وجودی که این روزها همه از سبک زندگی حرف می‌زنند، هنوز روی تعریف سبک زندگی اتفاق‌نظر وجود نداره، البته نباید چنین انتظاری هم داشته باشیم. روانشناسان، جامعه‌شناسان، بازاریابان، اقتصاددان‌ها، سیاستمداران و سایر متخصصان، این اصطلاح را برای نیازهای متفاوتی به کار می‌برند و طبیعی است هر کدام، تعریف خاص خود را نیز مد نظر داشته باشند و آن را به سبک متفاوتی مفهوم پردازی کنند.به عنوان مثال وقتی آثار ماکس وبر را به عنوان یک جامعه‌شناس و نوشته‌های آلفرد آدلر را به عنوان یک روانشناس می‌خوانید، می‌بینید که اصطلاح سبک زندگی برای آن‌ها به یک معنا نیست؛ آدلر می‌گه سبک زندگی چیزی‌ست که تا پنج یا شش‌‌سالگی در ذهن انسان نقش می‌بنده؛ تصویری که از خویشتن، خود ایده‌آل و جهان اطراف خود دارد و شیوه‌ای که تصمیم می‌گیرد بر اساس آن، رابطه‌اش را با جهان اطراف تنظیم کند؛اما ماکس وبر بیش از آن‌که نگاه فردی به سبک زندگی داشته باشد، آن را به عنوان ویژگی مشترک گروه‌های اجتماعی می‌بیند:

“سبک زندگی به معنای شیوه زندگی خاص یک فرد، گروه، یا جامعه است. سبک‌های زندگی مجموعه‌ای از ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، حالت‌ها و سلیقه‌ها در هر چیزی را در برمی‌گیرد و می‌تواند به علایق، نظرات، رفتارها و جهت‌گیری رفتاری یک فرد، گروه یا فرهنگ اشاره کند. سبک زندگی افراد و راهی که برای خود انتخاب می‌کنند، ارتباط عمیقی با موفقیت آنان در زندگی دارد”

از آنجا که مشاهده‌ رفتار انسان‌ها، همیشه و همه جا امکان‌پذیر نیست، بسیاری از محققان، ترجیح می‌دهند به جای رفتارهای افراد، انتخاب‌های آنان در زندگی روزمره را به عنوان نشانه دست دوم از انواع سبک زندگی مورد بررسی قرار دهند.

همه ما هر روزه نگران سلامتی خود و خانواده مان هستیم و راهکارهایی برای رسیدن به تندرستی و سلامت خود به کار می‌گیریم، مانند مراجعه به دکتر یا انجام آزمایش‌‌ها و چکاپ‌های دوره ای؛ اما غافل از این که یکی از عوامل مهم ایجاد بیماریهای انسان مرتبط با سبک زندگی ماست.

همونطور که در مسیر دیزاینر گفته شد دیزاین یک فرآیند انسان محوره و دیزاینر باید بتونه با نیازها و خواست‌های انسانی همراه و هم‌قدم بشه و از اونجا که نیازهای انسان‌ها مدام درحال تغییر و تحوله، هیچ‌وقت یک دیزاین کامل و عالی برای تمامی دوران‌ها وجود نخواهد داشت. در دنیای دیزاین ما وقتی این لغت رو استفاده می‌کنیم قصد داریم به محصولاتی اشاره کنیم که در متن زندگی انسانی جریان دارن و در شکل دهی رفتار اونا نقش دارن.

رشته طراحی سبک زندگی: خلق دنیایی بر اساس ارزش‌ها و آرزوها

طراحی سبک زندگی (Lifestyle Design) یک مفهوم مدرن و تحول‌آفرین است که به افراد و کسب‌وکارها کمک می‌کند تا زندگی، محیط و محصولات خود را مطابق با ارزش‌ها، آرزوها و اهدافشان بازطراحی کنند. این رشته بر اساس اصل “زندگی از پیش تعیین‌شده نیست؛ می‌توان آن را ساخت” بنا شده است و در تمامی ابعاد زندگی، از طراحی فضاهای زندگی گرفته تا انتخاب مسیرهای حرفه‌ای و حتی عادت‌های روزمره، نقش دارد.

در ادامه این مطلب، به معرفی این رشته، کاربردهای آن و مهارت‌های کلیدی لازم برای موفقیت در این حوزه می‌پردازیم.

طراحی سبک زندگی چیست؟

رشته طراحی سبک زندگی به معنای انتخاب و ساخت الگوهایی است که با نیازها، ارزش‌ها و اهداف فرد یا گروهی خاص همخوانی داشته باشد. این رشته شامل فرآیندهای خلاقانه و تفکر طراحی است که افراد را در مسیر خلق سبک زندگی ایده‌آل خود یاری می‌کند.

گرایش های مختلفی هستند  که می‌تونیم زیر چتر این رشته قرارشون بدیم: رشته هایی مثل فشن ، طراحی لباس، طراحی اکسسوری، طراحی کیف و کفش و حتی طراحی غذا و خوردنی هستند که در آینده بهشون میپردازیم، جالبه بدونید که برخی از متخصصین رشته هایی مثل طراحی خودرو و طراحی ساعت و طراحی تلفن همراه رو هم زیر چتر لایف استایل دیزاین قرارشون میدن،مزیت این رشته اینِ که نیازهای انسان‌ها مدام درحال تغییر و تحوله و هیچ‌وقت یک محصول کامل و عالی برای تمامی دوران‌ها و تمام زمان‌هاوجود نخواهد داشت و این موضوع جا رو برای نوآوری و خلاقیت خیلی باز می‌کنه.

ویژگی‌های طراحی سبک زندگی:

• فردمحوری: تمرکز بر نیازها و خواسته‌های خاص هر فرد.
• انعطاف‌پذیری: امکان تغییر و بازطراحی زندگی در مواجهه با شرایط جدید.
• یکپارچگی: هماهنگی بین جنبه‌های مختلف زندگی مانند شغل، روابط و سلامت.

مهارت‌های ضروری برای طراحی سبک زندگی:

هر کسی می توانه طراح سبک زندگی بشه و هر فردی پتانسیل طراحی سبک زندگی رویاهایش را دارد و امروز بیش از هر زمان دیگری ممکن است که این اتفاق بیفتد،  اما دیزاینر سبک زندگی اول از همه باید یک مفهوم پرداز خوب باشه و با توجه به گرایش که انتخاب می‌کنه قرارِ محصولاتی رو طراحی کنه در متن زندگی انسان ها جریان پیدا ‌کنه و ذره ذره رفتار اونا رو به رفتاری مطلوب تغییر می‌ده؛ امروزه دیزاین به زندگی شخصی انسان ها نفو‌ذ کرده و همه الزام حضور یک دیزاینر رو در کنار خودشون حس می‌کنن! دیزاین سبک زندگی به شخصی سازی زندگی افراد و به بهبود سبک زندگی آدما می‌پردازه و می‌خواد تلاش کنه محصولاتی با بالاترین سطح شخصی سازی رو به اونها ارائه کنه.

امروزه در حالی که بیشتر مردم دارن زندگی ای را زندگی می کنند که توسط جامعه، فرهنگ، شبکه های اجتماعی و خانواده شان طراحی شده، دیزاینر سبک زندگی تلاش می‌کنه محصولاتی رو عرضه کنه که بالاترین حد از شخصی سازی در اونا اعمال شده؛ اکثر آرتیست های بزرگ دنیا حضور یک لایف استایل دیزاینر رو توی تیم خودشون اهم میدونن، چرا که یک لایف استایل دیزاینر میتونه به شخصیت ما یک مزه  منحصر به فرد اضافه کنه ؛ کسایی که این رشته رو انتخاب میکنن باید بدونن که دقیقا با چه سطحی از مخاطب میخوان ارتباط بگیرن باید بدونن طراحی هاشون نمیتونه مناسب همه آدما باشه و باید هدفمند و کاستومایز شده اتود بزنن.

• تفکر انتقادی: توانایی تحلیل عادت‌ها، باورها و رفتارها برای بهبود و تغییر.
• ایده‌پردازی خلاقانه: خلق راه‌حل‌های منحصربه‌فرد برای مشکلات زندگی روزمره.
• مدیریت زمان و اولویت‌بندی: طراحی زندگی‌ای که بیشترین بهره‌وری و لذت را به ارمغان آورد.
• آشنایی با روانشناسی و جامعه‌شناسی: درک عمیق‌تر از نیازها و الگوهای رفتاری.
• ابزارهای طراحی: استفاده از تکنیک‌های نقشه‌برداری زندگی (Life Mapping) و پروتوتایپ‌سازی سبک زندگی.

کاربردهای طراحی سبک زندگی در دنیای امروز

1. خلق زندگی حرفه‌ای سفارشی: ایجاد مسیر شغلی که با ارزش‌ها و استعدادهای شخصی هماهنگ باشد.
2. بهبود رفاه شخصی: تنظیم سبک زندگی برای ارتقای سلامتی جسمی و روحی.
3. مدیریت تعادل کار و زندگی: یافتن توازن مناسب بین حرفه و زندگی شخصی.
4. طراحی فضاهای زندگی: خلق محیط‌هایی که بهره‌وری و آرامش را افزایش دهند.
5. سبک زندگی پایدار: تغییر الگوهای مصرف برای کاهش تأثیرات منفی بر محیط‌زیست.

اهمیت طراحی انسان محور (H CD)

وعده طراحی انسان محور است، سلامتی، آرامش، ثروت…طراحی انسان محور، یک رویکرد خلاقانه برای حل مسئله است. این فرآیند، با افرادی که شما در حال طراحی محصول برای آنها هستید، شروع می شود و با راه حل هایی جدید، که با توجه به نیازهای آنها طراحی شده است، به پایان می رسه؛ طراحی انسان محور یک رویکرده که در طراحی محصولات برای سبک زندگی انسان مهمه درک بشه، ما به عنوان دیزاینر سبک زندگی داریم به نوعی یک رفتار جدید رو طراحی می‌کنیم، واژه‌ی رفتار برای همه‌ی ما قابل درکِ حتی اگر نتونیم اون رو به شکلی دقیق و علمی توصیف کنیم؛ بخش مهمی از آنچه از گذشتگان برای ما باقی مانده است، توصیه هایی در مورد رفتار است، اینکه چه کارهایی را انجام دهیم و چه کارهایی را انجام ندهیم. به همین علت گذشتگان ما، واژه‌هایی مانند خوش رفتاری و بدرفتاری و رفتار شایسته و ناشایسته را زیاد به کار می‌بردند؛ اما با توسعه‌ی صنعت، به تدریج رفتار، مفهوم گسترده‌تری پیدا کرد؛ طراحی رفتار یک مهارت میان رشته ای از تخصص های روانشناسی، اقتصاد رفتاری، مدیریت محصول، طراحی تجربه کاربری و علم داده است که به بررسی شیوه تصمیم گیری و مداخله رفتاری در کاربران می پردازد. هدف از طراحی رفتار هدایتگری و تغییر رفتار کاربران در جهت اهداف کاربر و کسب و کار میباشد،  برای طراحی تجربه کاربری موفق باید به خوبی، نحوه تعامل با کاربران در راستای رسیدن به اهدافی که دارند، مورد بررسی قرار گیرد. در واقع باید به منظور درک موثرتر کاربران ، بر روی رفتار آن ها تمرکز داشت. وقتی از اصطلاح طراحی رفتار استفاده می‌کنیم، منظورمان این است که: “یک رفتار هدف را به عنوان رفتار مطلوب تعریف می‌کنیم و ترجیح می‌دهیم که مخاطبان یا مشتریان یا کارکنان شرکت یا هر فرد یا افرادی که در جامعه‌ی هدف ما قرار دارند، مطابق آن الگوی رفتاری، عمل کنند” طرفداران مکتب رفتاری معتقدند که نهایتاً همه چیز در قالب رفتار قابل مشاهده و سنجش است و رفتار را هم می‌توان با پاداش، تنبیه و شرطی سازی و مهندسیِ سایر عوامل محیطی، تغییر داد؛ خب بگذریم بحثم اینجا طراحی رفتار نیست؛چون خود این موضوع تاپیکی هست که میشه خیلی بسطش داد و بیشتر راجع بهش صحبت کرد و به همه رشته های دیزاین محور تطبیقش داد، بحثمون اینجا طراحی محصولاتی برای سبک زندگی آدماس.

پس طراحی انسان محور متمرکز بر ایجاد همدلی عمیق با افرادی‌ست که شما در حال طراحی محصول برای آنها هستید و هدفش هم اینه که یک رفتار جدید رو به وجود بیاره که سبک زندگی آدما رو تغییر بده؛طراحی انسان محور و بطور اجمالی تر طراحی محصول شامل سه مرحله کلی‌ـه: الهام، ایده و پیاده سازی .

• در فاز الهام، شما به طور مستقیم از افرادی که برای آنها سیستم یا محصول یا رفتاری رو طراحی می کنید یاد می گیرید. شما باید در زندگی آنها خودتون رو غوطه ور کنید و به عمق نیازهای آنها و همچنین روش انجام کارها توسط اونا پی ببرید.
• در فاز ایده، شما از آنچه که در فاز اول آموخته اید، فرصت هایی را برای طراحی و نمونه هایی از راه حل های احتمالی شناسایی می کنید. توی این مرحله با توجه ترندهای زمان خودتون و چاشنی روح تفکر دیزاین باید ایده پردازی کنید؛
• در فاز پیاده سازی، راه حل خود را برای زندگی و در نهایت به شکل محصولی به بازار عرضه می کنید،

که البته من توی سه تا مرحله خلاصه اش کردم اما مسیردیزاین پیچیده تر از این صحبتاس و چالش هایی رو داره که توی این بحث اینجا نمی‌گنجه، من توی سلسه مقالات مسیر دیزاینر مفصل راجع بهش توضیح دادم.{درس مرتبط: برنامه کاربردی مسیردیزاینر }

لایف استایل شیوه‌ای برای بیان خود!

از آنجا که مشاهده‌ رفتار انسان‌ها، همیشه و همه جا امکان‌پذیر نیست، بسیاری از محققان، ترجیح می‌دهند به جای رفتارهای افراد، انتخاب‌های آنان در زندگی روزمره را به عنوان نشانه دست دوم از انواع سبک زندگی مورد بررسی قرار دهند. یعنی محصولاتی که ما ازونا استفاده میکنیم نشون دهنده سبک زندگی ما هستن؛اما کمتر کسی هست که محصولاتش رو متناسب با سبک و استایل منحصر به فرد خودش انتخاب کنه و بعضا ما نگاه همه دوستان آشناهامون رو توی انتخاب هامون لحاظ میکنیم ؛ البته این  نوعی نگاهی سطحی به مقوله لایف استایل دیزاین محسوب میشه، اصطلاح سبک زندگی به مفهوم کلی خودش از لحاظ روانی و فیزیکی می‌تونه یکی از بهترین راه ‌های پیشگیری از بروز بیماری‌های مختلف در انسان باشه؛

هرکسی داره سعی میکنه لایف استایل خودش رو به روش خودش تعریف کنه! این امر کاملا بدیهی هست؛ چراکه این زندگی شماست و شما بهتر می‌دونید که چگونه و با چه روشی زندگی می‌کنید و از زندگی چه چیزی می‌خواهید! به عنوان مثال، برخی از افراد تمایل دارند تا سبک زندگی خودشون رو مطابق با لایف استایل و سبک زندگی که توسط جامعه بزرگتر انتخاب شده، انتخاب کنند ، برخی دوست دارن برای سبک زندگی شون از آرتیست مورد علاقه شون الهام بگیرن…

اما برخی دیگر تمایل دارند تا راه خودشون رو برای ایجاد سبک زندگی یا لایف استایل منحصر به فرد خود پیش بگیرند و گاهی اوقات هم ممکنه در این مسیر، با دیگران مخالف باشند یا از هنجارهای موجود سرپیچی کنند. اما حرفم اینه که  مهم نیست دارید لایف استایل رو طراحی میکنید یا دارید لایف استایل کس دیگه ای رو کپی میکنید، در حالت ایده آل، یک لایف استایل باید راهنمای شما برای زندگی باشه! یک سبک زندگی ایده آل و درست باید سلامت جسمی، روحی، عاطفی و معنوی شما رو تضمین کنه و کیفیت زندگی شما رو به بهترین سطح ممکن برسونه؛ اما همونطور که گفته شد مشاهده‌ رفتار انسان‌ها، همیشه و همه جا امکان‌پذیر نیست، و خیلی محققان، ترجیح می‌دهند به جای رفتارهای افراد، انتخاب‌های آنان در زندگی روزمره را به عنوان نشانه دست دوم از انواع سبک زندگی مورد بررسی قرار دهند. یعنی محصولاتی که ما ازونا استفاده میکنیم نشون دهنده سبک زندگی ما هستن؛ همه ما هر روزه نگران سلامتی خود و خانواده مان هستیم و راهکارهایی برای رسیدن به تندرستی و سلامت خود به کار می‌گیریم،مانند مراجعه به دکتر یا انجام آزمایش‌‌ها و چکاپ‌های دوره ای؛ اما غافل از این که یکی از عوامل مهم ایجاد بیماریهای انسان مرتبط با سبک غذا خوردن ماست، سبک غذاهایی که برای خوردن انتخاب میکنیم مهم ترین نقش رو در سلامت جسمی ما ایفا میکنن؛ یا همه ما به استایل و پوشش بدنمون اهمیت میدیم و دوست داریم لباسی رو به تن کنیم که برآزنده و زیبا باشه و هرچند ماه یکبار برای خرید لباس به بوتیک های لباس میریم و چند مدل لباس رو پرو میکنیم و در نهایت متناسب با سلیقه مون یک لباس رو انتخاب و خرید میکنیم، اما شاید ندونیم ( شایدم بدونیم و تعمدا این کارو بکنیم ) که ما با برندی که انتخاب کردیم برای خرید ازش داریم یک سبک رو به خودمون تحمیل میکنیم و وارد خانواده یک برند می‌شیم (مثلا خانواده برند لوییی ویتون، یا خانواده برند گوچی) ما وقتی از یک محصول دیزاین شده استفاده میکنیم، محصولی که تفکر دیزاین پشت اونه و تونسته ارزش های برند خودش رو در جامعه ترویج کنه، وارد یک خانواده و بهتر بگیم وارد یک جامعه جدید میشیم که این محصولات به مرور روی رفتار  ماتاثیر میذارن؛ مثلا فشن  چیزی است که ما هر روز با آن سروکار داریم، حتی افرادی که می گویند برایشان مهم نیست که چه می پوشند ، هر روز صبح لباس هایی رو انتخاب می کنن که چیزهای زیادی در مورد اونها و احساسات آن روز نشون می ده؛  شاید اصطلاح بنز سوارها یا اصطلاح لویی ویتون پوش هارو شنیده باشید، میخوام بگم ما انسان‌ها تصویری ذهنی از خودمان داریم و گاهی با استفاده از محصولات می‌کوشیم که این تصویر را به دیگران منتقل کنیم. بذارید مثال بزنم:

• فرض کنید کسی می‌گه: «این روزها همه‌ی مدیرانِ به‌روز، محصولات اپل در دست دارند.» احتمالاً چنین فردی بر این باور است که با استفاده از برند اپل، می‌تواند به دیگران نشان دهد که یک مدیرِ به‌روز است.
• یا یک دوستی می‌گفت: برند Lamy مربوط به نویسندگان است و هر نویسنده‌ای حتماً یک خودکار لامی دارد.

مستقل از این‌که او درست می‌گوید یا نه، می‌توانیم بگوییم که از نگاه او، بخشی از ارزش پیشنهادی محصولات برند لامی از جنس Self-expressive است و او معتقد است که با در دست گرفتن خودکار لامی، می‌تواند به دیگران نشان دهد که یک نویسنده است یا برای نوشتن، ارزش و اعتبار ویژه‌ای قائل است. با توجه به این تعریف ها اگر سبک زندگی یا لایف استایل با دقت و به درستی انتخاب نشه، ممکنه خلاف جنبه مثبتش با رفتارها و جنبه‌های منفی مواجه بشید که شما رو از رسیدن به کمال و هدفی که از زندگی دارید، دور کنه!

جمع‌بندی

اما برای اینکه دیزاینرها بتونن در مسیر پرابهام و پرپیچ و خم دیزاین قدم بردارن،  اولین لازمه اش اینه که به تمامی موضوعات با عینک دیزاین نگاه کنن و به این درک برسیم که همه چیز قابلیت بهتر و بهینه تر شدن داره، اون وقته که ایده ها به سمت ما سرازیر میشن، این یک اصله که باید درک ش کنیم تا بتونیم اول از همه خودمون یک سبک زندگی دیزاینری داشته باشیم و بتونیم سبک زندگی منحصر بفرد خودمون رو دیزاین کنیم و بعد ازون به دیزاین محصولاتی برای ارائه یک سبک زندگی برای جامعه بپردازیم.

طراحی سبک زندگی، فرآیندی است که به ما قدرت می‌دهد تا کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشیم و آن را مطابق با ارزش‌ها و اهدافمان شکل دهیم. این رشته فرصتی برای بازنگری و ساخت زندگی‌ای است که نه‌تنها با خواسته‌های شخصی ما، بلکه با نیازهای جامعه و محیط‌زیست هماهنگ باشد. با ما همراه باشید تا به بررسی بیشتر راه‌حل‌ها و داستان‌های الهام‌بخش در زمینه طراحی سبک زندگی بپردازیم!